شماره ۱۱۸۶۰۰/ت ۵۶۲۹۷ هـ
 ۱۳۹۸/۹/۱۷

وزارت کشور ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ـ وزارت راه و شهرسازی
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ـ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
وزارت صنعت، معدن و تجارت ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ـ وزارت آموزش‌وپرورش
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
سازمان برنامه‌وبودجه کشور ـ بنیاد شهید و امور ایثارگران ـ سازمان ملی استاندارد ایران
سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران ـ سازمان بهزیستی کشور ـ شورای عالی استان‌ها
هیأت وزیران در جلسه ۱۳۹۸/۹/۱۰ به پیشنهاد سازمان بهزیستی کشور با مشارکت وزارتخانه‌های کشور و راه و شهرسازی و سازمان برنامه‌وبودجه کشور و به استناد تبصره (۲) ماده (۳) قانون حمایت از حقوق معلولان ـ مصوب ۱۳۹۶ ـ آیین‌نامه اجرایی ماده یادشده را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین‌نامه اجرایی ماده (۳) قانون حمایت از حقوق معلولان
ماده ۱ ـ در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
۱ ـ قانون: قانون حمایت از حقوق معلولان ـ مصوب ۱۳۹۶ ـ.
۲ ـ فرد دارای معلولیت: افراد موضوع بند (الف) ماده (۱) قانون.
۳ ـ مناسب‌سازی: مجموعه اقداماتی که در جهت اصلاح معابر، اماکن، ساختمان‌ها و فضاهای عمومی شهری و روستایی و وسایل حمل‌ونقل و ارتباط‌جمعی انجام می‌شود، به ‌طوری که افراد دارای معلولیت قادر باشند آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، با حفظ استقلال فردی و رعایت شأن و منزلت انسانی بهره‌مند شوند.
۴ ـ دسترس‌پذیری: اقداماتی که باهدف ایجاد محیط بدون مانع و قابل‌دسترس جهت مشارکت افراد دارای معلولیت در همه حوزه‌های زندگی و فراهم آوردن فرصت برابر برای آن‌ها در برخورداری از امکانات زندگی اجتماعی، همانند سایر افراد انجام می‌شود. دسترسی شامل سامانه (سیستم) حمل‌ونقل، محیط فیزیکی، اطلاعات، آموزش‌وپرورش، فناوری (تکنولوژی)، اشتغال، منابع مناسب ارتباطی و رسانه‌ای است.
۵ ـ دستگاه‌های مشمول: دستگاه‌های موضوع‌بند (ت) ماده (۱) قانون.
۶ ـ اماکن عمومی: کلیه وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، بیمارستان‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی و فرهنگی، اماکن ورزشی، پایانه‌ها، فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های قطار شهری و برون‌شهری، مراکز خرید و تجاری، مراکز ارایه خدمات عمومی، بانک‌ها، بوستان‌ها و مراکز تفریحی، معابر عمومی و نظایر آنها.
۷ ـ ستاد: ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی کشور، موضوع ماده (۳) قانون.

۸ ـ نظارت: فرایندی پویا و مستمر که در چهارچوب قوانین و مقررات مربوط، نحوه اقدامات مرتبط با مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری را بررسی و ضمن واپایش (کنترل)، موارد نقض را احصا می‌کند و مورد رسیدگی و پیگیری قرار می‌دهد.
 

ماده ۲ ـ به‌منظور نظارت و هماهنگی جهت مناسب‌سازی و همچنین نظارت بر اجرای ماده (۲) قانون، ستاد با ترکیب مندرج در ماده (۳) قانون تشکیل می‌شود. تصمیمات ستاد برای کلیه دستگاه‌های مشمول لازم‌الاجرا است.
تبصره ۱ ـ به‌منظور اجرای تصمیمات ستاد در سطح استان و شهرستان، ستادهای هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی استانی و شهرستانی تشکیل می‌شود. ترکیب اعضا و وظایف ستادهای استانی و شهرستانی به تصویب ستاد خواهد رسید.
تبصره ۲ ـ شیوه‌نامه تشکیل و اداره جلسات ستاد و ستادهای استانی و شهرستانی به پیشنهاد سازمان بهزیستی کشور در اولین جلسه ستاد پس از ابلاغ این آیین‌نامه تصویب و ابلاغ می‌شود.
ماده ۳ ـ دبیرخانه ستاد در سازمان بهزیستی کشور، دبیرخانه ستاد استانی در اداره کل بهزیستی استان و دبیرخانه ستاد شهرستانی در اداره بهزیستی شهرستان مستقر می‌شود.
ماده ۴ ـ وظایف دبیرخانه ستاد به شرح زیر است:
۱ ـ پیگیری اجرای تصمیمات ستاد.
۲ ـ تهیه دستور کار، زمان‌بندی جلسات، ارسال دعوت‌نامه و دستور جلسات برای اعضای ستاد و تنظیم صورت‌جلسات آن.
۳ ـ ایجاد بانک اطلاعاتی موردنیاز مرتبط با مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری.
۴ ـ پیگیری تشکیل جلسات ستادهای استانی و شهرستانی و دریافت گزارش‌ها.
ماده ۵ ـ دبیرخانه موظف است در مقاطع زمانی (۶) ماهه گزارش اقدامات انجام‌شده در راستای اجرای ماده (۳) قانون را تهیه و به هیأت وزیران و کمیته هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون، موضوع ماده (۳۱) قانون ارسال کند.
ماده ۶ ـ کلیه دستگاه‌های مشمول موظفند از زمان لازم‌الاجرا شدن این آیین‌نامه، ساختمان‌ها و اماکن موضوع تبصره (۱) ماده (۳) قانون را برای دسترس‌پذیری افراد دارای معلولیت به خدمات، مطابق با ضوابط مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت مناسب‌سازی کنند، به‌گونه‌ای که مناسب‌سازی ساختمان‌ها و اماکن یادشده ظرف (۳) سال از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این آیین‌نامه به‌طور کامل پایان پذیرد.
ماده ۷ ـ سازمان ملی استاندارد ایران موظف است با پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به تدوین استانداردهای طراحی درگاه‌ها و وبگاه‌های الکترونیکی (سامانه‌های ارایه خدمات الکترونیکی) کلیه دستگاه‌های مشمول به‌منظور مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری افراد دارای معلولیت ظرف سه ماه از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این آیین‌نامه، اقدام کند.
تبصره ـ کلیه دستگاه‌های مشمول موظفند ظرف شش ماه، نسبت به پیاده‌سازی استانداردهای ابلاغی موضوع این ماده در درگاه‌ها و وبگاه‌های الکترونیکی (سامانه‌های ارایه خدمات الکترونیکی) دستگاه متبوع اقدام کنند.
ماده ۸ ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است با رعایت قوانین و مقررات مربوط، تمهیدات لازم را به عمل آورد تا از طریق شرکت‌های خودروساز داخلی یا شرکت‌های کاربری ساز (مناسب‌سازی خودرو) یا واردات، خودروهای موردنیاز افراد دارای معلولیت، تأمین و خدمات پس از فروش آن نیز در سراسر کشور ارایه شود.
تبصره ـ سازمان ملی استاندارد ایران موظف است با پیشنهاد وزارت صنعت معدن و تجارت و با همکاری سازمان بهزیستی کشور نسبت به تدوین و ابلاغ استانداردهای دسترس‌پذیری انواع خودرو برای افراد دارای معلولیت اقدام کند.
ماده ۹ ـ سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بنیاد شهید و امور ایثارگران و سازمان بهزیستی کشور نسبت به تولید برنامه‌های آموزشی و آگاه‌سازی مرتبط با مناسب‌سازی و پخش رایگان حداقل یک ساعت در هفته از محل ساعات پخش برنامه‌های موضوع ماده (۲۱) قانون اقدام کند.
ماده ۱۰ ـ شهرداری‌ها و دهیاری‌های سراسر کشور موظفند جهت مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری محیط، معابر، اماکن و وسایل حمل‌ونقل عمومی و مبلمان شهری اقدامات زیر را انجام دهند:
۱ ـ هم‌سطح سازی، مناسب‌سازی و نصب خط هدایت نابینایان در پیاده‌روها و تأمین محل ویژه توقف (پارک) خودروی افراد دارای معلولیت در محل توقف حاشیه خیابان‌ها و توقفگاه‌های عمومی.
۲ ـ نصب چراغ‌های راهنمای مجهز به علائم صوتی ویژه افراد نابینا و کم‌بینا در تقاطع‌ها.
۳ ـ انجام اقدامات و تمهیدات لازم برای فرهنگ‌سازی در جامعه پیرامون رعایت
ضوابط مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت.
۴ ـ فعال‌سازی سامانه اطلاع‌رسانی و دریافت شکایات مردمی در خصوص مشکلات مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری معابر و محیط‌های شهری و اقدام در جهت رفع موانع موجود.
۵ ـ مشروط کردن صدور پروانه احداث و بازسازی و پایانکار برای تمامی ساختمان‌ها و اماکن عمومی ازجمله مجتمع‌های مسکونی، تجاری، اداری، درمانی و آموزشی به رعایت
ضوابط مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت در مورد دسترس‌پذیری افراد دارای معلولیت توسط مجری.
۶ ـ مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری کلیه پایانه‌ها، ایستگاه‌ها، تأسیسات سامانه‌ها و ناوگان حمل‌ونقل درون‌شهری و برون‌شهری منطبق با قوانین داخلی و استانداردهای بین‌المللی برای افراد دارای معلولیت، تأمین امکان بهره‌مندی این افراد از ناوگان حمل‌ونقل زمینی، دریایی و هوایی و آموزش کارکنان خود جهت همیاری عملی و صحیح با مسافران دارای معلولیت.
ماده ۱۱ ـ وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش‌وپرورش موظفند موضوع مناسب‌سازی را متناسب با هر دوره تحصیلی در سرفصل‌ها و محتوای درسی لحاظ کنند.
ماده ۱۲ ـ وزارت راه و شهرسازی موظف است تمهیدات لازم را به عمل آورد تا از طریق شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، سازمان نظام‌مهندسی ساختمان و مراجع قانونی مرتبط هنگام بررسی، تصویب و نظارت بر طرح‌های توسعه و عمران شهری و روستایی (اعم از طرح‌های جامع، تفصیلی و هادی) رعایت ضوابط مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران برای افراد دارای معلولیت لحاظ شود.
ماده ۱۳ ـ وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی حسب مورد موظفند صدور مجوز احداث و بهره‌برداری مجتمع‌های رفاهی بین جاده‌ای، پایانه‌های مسافربری دریایی، هوایی، زمینی و ریلی را به رعایت ضوابط و مقررات مناسب‌سازی مشروط کنند.
ماده ۱۴ ـ سازمان برنامه‌وبودجه کشور موظف است در فرایند اخذ و ارتقای پایه شرکت‌های پیمانکار، گذراندن دوره آموزشی یا بازآموزی ضوابط و مقررات مناسب‌سازی را لحاظ کند.
ماده ۱۵ ـ کلیه دستگاه‌های مشمول موظفند اعتبارات موردنیاز برای اجرای وظایف مربوط در این آیین‌نامه را همه‌ساله جهت پیش‌بینی در لوایح بودجه سنواتی حسب مورد به سازمان برنامه‌وبودجه کشور و سایر مراجع مربوط ارایه کنند.
ماده ۱۶ ـ از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این آیین‌نامه، تصویب‌نامه شماره ۷۷۳۰۳/ت ۴۹۱۳۰ هـ مورخ ۱۳۹۴/۶/۱۵ لغو می‌شود.
 

منبع : مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی 
...
سایر قوانین و آیین نامه ها :

• قانون حمایت از حقوق معلولان
• آیین‌نامه اجرایی ماده (9) قانون حمایت از حقوق معلولان