شمعدانی | پایگاه اینترنتی معلولان ایران

جنگل های تهران زیر پای توان یابان موسسه نیکوکاری رعد

یک روز در مسیر اعتلای گردشگری معلولان

نویسنده: امین امیری

از جاده های افسون گر جنگل خجیر که می گذری، اصلاباورت نمی شود که تا همین چند دقیقه قبل در دریایی از دود و دم تهران بزرگ شناور بودی. گویی از طهران قدیم و سرسبز، تکه ای جا مانده و در نزدیکی های اتوبان شهید بابایی به یادگار مانده است. پارک جنگلی خجیر، مهمان قریب به 100 تن از معلولان جسمی حرکتی و دوستان غیرمعلول شان بود تا به مفهوم ناآشنای «گردشگری معلولان» جان تازه ای ببخشند.

 معلولانی که از نامناسب بودن معابر شهری به ستوه آمده و برای خلق لحظاتی شاد در جوار دوستان شان، به کوه و جنگل پناه برده بودند. جدای از شارژ روحی و آرامش ذهنی، حضور اجتماعی معلولان را شاید بتوان عمده ترین دستاورد گردشگری معلولان به شمار آورد. در شهری که برای قدم نهادن در آن باید از پیاده روهای ناهموار، پله های ممتد و ساختمان های بدون آسانسور گذشت، چه بسیارند معلولانی که عطای بیرون آمدن از خانه را به لقایش بخشیده اند. حال در چنین اوضاعی، گردشگری معلولان و بهره بردن از طبیعت مهربان و بی چشمداشت می تواند قوای روحی توان یابان را برای هفته ها تضمین کند. همچنین، این فرهنگ سازی برای حضور گسترده معلولان، حداقل موجب خواهد شد که عابران و گردشگران حاضر در جنگل به خاطر بیاورند که همه شهروندان جامعه، اعم از معلول و غیرمعلول، حق استفاده از جنگل و مواهب طبیعی را دارند و از همه مهم تر این که با حضورشان در جنگل خجیر از این حقوق طبیعی شان استفاده کردند.

می خواهیم گردشگری معلولان را نهادینه کنیم
 این برنامه توسط کانون معلولان شهرداری منطقه دو تهران و واحد فرهنگی مجتمع آموزشی رعد غرب تهران برگزار شد. مجتمع رعد غرب، یک تشکل غیردولتی در تهران است که به طور رایگان، آموزش های هنری و فنی حرفه ای را به توان یابان ارائه می دهد.

شهرام مبصر، مدیر واحد فرهنگی این مجتمع در گفت وگو با کیهان درباره مزایای پرشمار حضور معلولان در اردوهای گردشگری معلولان می گوید: «سال ها طول خواهد کشید تا پدیده گردشگری معلولان در باور عموم جامعه نهادینه شود و چشم عابران به حضور معلولان در اماکن گردشگری عادت کند. در عین حال، ما همواره تلاش خواهیم کرد که به منظور تقویت روحیه توان یابان، توانمندسازی آنان و فرهنگ سازی عموم جامعه که معلولان را در بین گروه های خود هضم کنند، اردوهای گردشگری را برپا کنیم. سیاست ما در این اردوها همواره بر این منوال بوده است که حتما افراد معلول و غیرمعلول، به طور همزمان دراین اردوها شرکت داشته باشند.

در حقیقت می خواهیم اردوها تلفیقی باشد تا نشان دهیم که همواره معلولان باید درکنار افراد غیرمعلول زندگی کنند؛ زیرا معتقدیم جداسازی و ایزوله کردن معلولان از جامعه، بزرگ ترین ضربه ای است که می توانیم به معلولان بزنیم.»

 مبصر در ادامه به مشکلات پیش روی گردشگری معلولان اشاره کرده و ضمن تقدیر از همیارانی که در برپایی این اردوها تلاش می کنند می گوید: «درنظر داریم این گونه اردوها با حضور سایر تشکل های غیردولتی معلولان برگزار شود. در واقع می خواهیم که همه در کنار یکدیگر به یک هدف مشترک دست یابیم. گسترش شبکه دوستی و آشنایی معلولان با افراد غیرمعلول در سایر تشکل های غیردولتی، معلولان را از لحاظ سطح فرهنگی و اجتماعی ارتقا خواهد داد. اما برپایی این گونه اردوها بسیار پرمشقت است و هماهنگی زیادی می طلبد. از یک سو، بسیاری از اتوبوس های موجود در سطح شهر برای جابه جایی معلولان مناسب سازی نشده است و برای پیدا کردن یک وسیله نقلیه مناسب سازی شده با مشکل عدیده مواجه هستیم. از همه مهم تر این که بسیاری از اماکن تفریحی و تاریخی کشور برای رفت وآمد معلولان مناسب سازی شده نیست. ما برای پیدا کردن اماکن گردشگری مناسب برای معلولان، با گزینه های اندکی روبه رو هستیم و امیدواریم روزی به درجه ای از فرهنگ سازی نایل شویم که همه اماکن طبیعی و تاریخی برای حضور معلولان مناسب سازی شود.»

همچنان در اجرای قوانین حمایتی معلولان لنگ می زنیم
 به نزدیکی های ظهر که می رسیم، همه افرادی که در گوشه و کنار جنگل مشغول گشت وگذار بودند، دور یکدیگر جمع می شوند و در یک جمع صمیمی و بسیار دوستانه، افراد معلول با غیرمعلول درچند آلاچیق برای صرف ناهار گردهم می آیند.

دکتر آرش فائزی رازی، دبیر کانون پزشکان منطقه2 شهرداری تهران، از جمله افراد غیرمعلولی است که در این اردوی یک روزه شرکت کرده است و در گفت وگو با کیهان می گوید:«مطمئن باشید که من و سایر افرادی که این معلولان پرتوان و با نشاط را می بینیم، بسیار پرانگیزه و با روحیه می شویم و از شادی آن ها شاد می شویم. وقتی در جمع این دوستان دارای معلولیت شرکت می کنم، از انگیزه، شادی و توان آنها، یک انرژی مضاعف می گیرم.»

دکتر فائزی، در بسیاری از مراکز خیریه خدمات پزشکی رایگان و عام المنفعه ارائه می دهد و درخصوص مشکلات خاص معلولان می گوید: «مشکل یک معلول از زمانی که از خانه بیرون می رود شروع می شود و به دلیل عدم توجه به نیازهای اولیه آنان، همچون قوانین مناسب سازی اماکن عمومی، حضور موثر و موفق معلولان در جامعه با کاستی های زیادی مواجه است. از نظر پزشکی و سلامت هم جای خالی رشته «طب معلولان» با شدت احساس می شود. مثلابه تازگی رشته طب سالمندان در ایران راه اندازی شده است اما همچنان به ایجاد رشته تخصصی طب معلولان توجه نمی شود. بسیاری از مشکلات پزشکی معلولان، خاص و منحصر به فرد است و به طور قطع، تاسیس چنین رشته ای می تواند پاسخگوی بسیاری از مشکلات جسمی معلولان باشد.»

پرمیس ایزدپناه، کارشناس ارشد حقوق بین الملل است که موضوع پایان نامه اش نیز در خصوص حمایت های بین المللی ازحقوق معلولان است. وقتی از ایزدپناه درباره تاثیر کنوانسیون های بین المللی بر احقاق حقوق معلولان می پرسم، خاطر نشان می کند: «قوانین بین المللی زیادی در خصوص حقوق معلولان وجود دارد .اما حقیقت این است که بسیاری از این قوانین تا اجرای کامل آن، بسیار فاصله دارند. به طور مثال، چون خودم به طور ویژه بر روی حقوق معلولان ذهنی کار کرده ام، به صراحت می بینم که در حوزه حقوق معلولان ذهنی، نقض قوانین به شدت احساس می شود. حتی هر از چند گاهی، خبرهایی در خصوص تجاوز جنسی به معلولان ذهنی منتشر می شود که نشان می دهد تا چه میزان، اجرای قوانین حمایت از معلولان با نقص و ابهام مواجه است.»

  خنده درمانی راه حل مشکلات معلولان
کارگاه خنده درمانی از جمله برنامه های جذابی بود که در ادامه تور یک روزه جنگل خجیر بر پا می شود و بسیاری از افراد معلول و غیرمعلول نیز در این کارگاه شرکت می کنند. با اجرای کارگاه، جو عمومی برنامه، با نشاط تر از گذشته می شود و جنگل از خنده پر می شود.

کتایون افشار، کارشناس ارشد روانشناسی مشاوره و مجری کارگاه خنده است که به اهمیت این کارگاه های روانشناسی اشاره می کند: «یکی از نکات مهم در برگزاری کارگاه خنده این است که همه افراد با یکدیگر همکاری کنند تا لحظات شادی داشته باشند. همکاری مشترک اعضا در کارگاه خنده درمانی بسیار مهم است که هم می تواند فضا را شادتر کند و هم باز خورد بهتری از کارگاه ها حاصل می شود.»

افشار در پاسخ به این سوال که آیا به طور کلی معلولان ایرانی را شاد می بینید یا خیر، با قاطعیت عنوان می کند: «به دلیل محدودیت های پرشماری که جامعه در سر راه معلولان قرار داده است، بسیاری از معلولان نمی توانند شاد زندگی کنند. بی تردید، برگزاری کارگاه خنده می تواند در بهبود اوضاع روحی معلولان تاثیر شگرفی داشته باشد. مثلاما در گذشته برای مادران افرادی که دارای معلولیت بودند، کارگاه خنده برگزار کردیم و نتایج اش نیز در تحکیم کانون خانواده بسیار موثر بود؛ زیرا هم مادران این افراد شادتر از قبل زندگی می کردند و هم این که این شادی را به کودکان معلول خود نیز منتقل می کردند.»

طبیعت آن قسمت از جنگل که گروه گردشگری معلولان در آن اطراق کرده بودند، دست نخورده باقی می ماند و با همکاری همه افراد معلول و غیرمعلول، پاک و سالم باقی می ماند. چهره ها از دیدن شاخسارهای زیبایی که در دل تهران دود زده سر به آسمان ساییده بودند، مملو از بوی حیات بود.

مجتبی مریدی از افراد مبتلابه ضایعه نخاعی با انرژی وصف ناپذیری می گوید: «با آمدن به این برنامه ها، روحیه ام خیلی بهتر می شود. در ضمن از تنبلی هم دست می کشم و با دیدن دوستانم تلاش می کنم که با هر سختی که شده، پا به پای آنان راه بروم.»

پوریا احدی ایرانی هم معلول جسمی و دوست مجتبی است که بر این عقیده استوار است که اگر معلولان تلاش کنند که شاد زندگی کنند، بسیاری از مشکلات آنها به خودی خود حل می شود. پوریا خود را معلول نمی داند و با تبسمی بر لب می گوید: «معلول واقعی کسی است که فکر می کند افرادی که ناتوانی جسمی دارند، حق استفاده از جنگل و طبیعت را ندارند. من که احساس می کنم توانایی انجام هر کاری را دارم و همواره در حال اثبات این موضوع به اطرافیانم هستم.»

در لحظه وداع با جنگل خجیر، بادها هم شروع به وزیدن می کنند و گویی شاخه ها نیز برای معلولان دست تکان می دهند و از آنها خداحافظی می کنند. معلوم نیست که تور بعدی گردشگری معلولان در کدام گوشه این مرز پرگهر برگزار می شود. اما امیدوارم هر جا که می رویم، مسئولان آن مکان تفریحی، به یاد داشته باشند که این حق طبیعی بیش از چهار میلیون معلول جسمی حرکتی در ایران است که از زیبایی های سرزمین شان، دیدن کنند اما اگر نگاهی اجمالی به اماکن تاریخی بیندازید، به راحتی می بینید که تردد در این گونه بناهای باستانی، تا چه میزان با وضعیت تردد معلولان ایرانی بیگانه است.

همیارن برنامه :

عکاس :  هادی پور فرضی – سونیا شناسی

فیلمبردار : نجمه هاشمی
خبرنگار :  امین جلالوند
پزشک تور : دکتر آرش فائزی
مسئول همیاران :  سونیا شناسی
همیاران : خانم ها آنا شناسی ، مهسا مبصر ، نجمه هاشمی ، شادی صالحی ، و آقایان سید حامد موسوی ، امیر سجادی راد ، سعید احمدی  و همیارن داوطلب :خانم ها فهیمه نبیونی ، کیمیا موهبتی ، صبا نجم الدین و آقایان امیر امیری کیا ، محمد ذولمعالی