تاثیر فعالیت های بدنی و ورزش بر سلامتی معلولین

مقدمه

در دنیای امروز با شمار رو به افزون معلولین و نیز گسترش انواع رشته‌های ورزشی و نیاز حیاتی معلولین به تحرک و فعالیت بیشتر جسمانی لزوم ابداع و بکارگیری روش‌ها و شیوه‌های جدید و آسانتر که خاص معلولین باشد بیش از پیش احساس می‌شود. سالهاست که این باور و ذهنیت نادرست معلولین نخاعی که محدویت‌های حرکتی مانع فعالیت های جسمانی و تمرینات بدنی آنان می‌شود، یا ورزش تاثیری بر جسم و روح ندارد، به کناری نهاده شده است.

بی تردید فعالیت‌های بدنی مستمر و مناسب معلولین بر میزان برخورداری آنان از سلامتی و کاهش عوارض ثانویه معلولیت تاتیری محسوس دارد. معلولین ضایعه نخاعی هم می‌توانند همانند سایرین از فواید فعالیت‌های جسمانی نظیر ورزش ها و بازی‌های مناسب یا تمرینات بدنی بهره مند شوند.

صاحب نظران بر این باورند ورزش یا فعالیت جسمانی معلولین نخاعی حتی در حد ملایم و متوسط (حدود 20 تا 30 دقیقه) و نه شدید اما مستمر (حداقل روز در میان) در کاهش عوارض سوء و ثانویه معلولیت آنان تاثیری بسزا دارد.   

تعاریف ورزش  و معلولیت

فعالیت هر شخص با یک منظور و در محیطی متفاوت از محیط روزانه به هدف مسابقه، کسب برتری، لذت بردن و پیشرفت مهارت یا ترکیبی از این‌ها ورزش است. علامت مشخصه ورزش تفاوت و هدف از آن به همراه میزان مهارت فردی یا گروهی است. ورزش عبارت است از یک فعالیت نهادینه شده که مستلزم کاربرد نیروی جسمانی شدید با استفاده از مهارت‌های جسمانی پیچیده به وسیله شرکت کنندگانی است که توسط عوامل درونی و بیرونی تحریک می‌شوند. این تعریف ورزش  با فعالیت‌های ورزشی سازمان یافته مرتبط می‌شود (کوشافر، 1381).

ورزش که در زندگی و ارتباطات اجتماعی معلولین و غیر معلولین نقشی کلیدی دارد در برگیرنده تمامی فعالیت های فیزیکی مانند بازی، تفریح، ورزش سازمان یافته، غیر رسمی یا ورزش رقابتی و ورزش محلی یا بازی‌هایی است که به برازندگی اندام، سلامت جسمانی، آرامش فکری و روانی کمک می کند.

امروزه ورزش در اتحاد و آشنایی یا پیوند و دوستی همنوعان با هم نقشی کلیدی داشته و یکی از اهداف ورزش هم همین است؛ به عبارتی ورزشکاران هر چند در میادین رقیبند اما می توانند بیرون از میدان دوست و رفیق باشند.
معلولین سازنده بخشی از جامعه بشری هستند، هر شخصی در زندگی ممکن است به نوعی معلولیت دچار شود. از معلولیت تعاریف زیادی ارائه شده است: سازمان بهداشت جهانی (WHO) محدودیت یا عدم توانایی در انجام معمول فعالیت‌های روزمره را  معلولیت  می نامد. طبق آمار این سازمان حدود 10% افراد جامعه به انواع گوناگون معلولیت دچارند. معلولین ضایعه نخاعی هم بر اثر آسیب وارده به نخاعشان به فلج اعضا و اندام‌های حرکتی دچار شده‌اند. 

آمار شایان توجه معلولین از آن جمله معلولین ضایعه نخاعی در ایران هم ضرورت توجه ویژه به ورزش این عزیزان را دو چندان نموده چنانکه تنها با مساعدت و حمایت مسئولین مربوطه و وضع قوانینی خاص می‌توان انتظار داشت در آینده نزدیک همه معلولین همچون دیگر همنوعان  خویش بتوانند در سالن‌ها و مجموعه‌های ورزشی حضور روز افزون و چشمیگر داشته باشند.

خلاصه ای از تاریخچه ورزش معلولان

 نیاز به ورزش و استمرار آن در معلولین بسیار بیشتر از غیر معلولین احساس می‌شود. بی تردید ورزش عاملی است که معلولان را به سطح جامعه می‌کشاند و آنان را در انجام فعالیت‌ها مستقل می‌سازد.  امروزه معلولین در فعالیت‌های اجتماعی و مسابقات زیادی شرکت می نمایند و توانمندی‌ها و مهارت  خود را به جامعه ثابت نموده‌اند.

افراد معلول در جهان  ورزش، برای  خود  تاریخچه‌ای دارند؛ کانادا در راس سایر ملت‌ها قرار دارد چنانکه در سال 1973 اوگن   رایمر (Eugene  Reimer)  یک ورزشکار پاراپلژی رکورد دار جهان  بعنوان ورزشکار مرد سال 1973 کانادا انتخاب شد و جوایز خود را هم به یک ورزشکار معلول بخشید.

 سه سال بعد اولین مسابقه معلولین در ادمونتون، آلبرتا (Edmonton , Alberta)  برگزار شد که شامل بازی‌های سالیانه ویلچری،‌ ورزش نابینایان و قطع عضوها بود. بعد از جنگ جهانی اول مخصوصا در میان افراد نابینا و قطع عضوها ورزش به عنوان ترکیبی از درمان بکار برده شد. حدود صد سال از ابداع ورزش‌های معلولین می‌گذرد، در قرن های 18 و 19 تاثیر مثبت ورزش بر سلامت معلولین شناخته شده بود.

    در طول جنگ جهانی دوم بخاطر شمار زیادی از تلفات و ضایعات، این عقیده که ورزش می‌تواند نوعی کمک به درمان و توانبخشی باشد، رواج یافت ولی این امکان تا سال 1944 وجود نداشت تا اینکه دکتر لوید کاتمن متخصص آسیب‌های نخاعی، بیمارستانی را در منطقه استوک مندویل (انگلستان) تاسیس و ورزش را بعنوان بخشی از درمان افراد ضایعه نخاعی بکار گرفت.

باید پذیرفت که هر نوع معلولیتی، مشکلات خاص مربوط به خود را دارد. ضایعات نخاعی نیز به همین منوال است، اما به نظر می‌رسد که معلولین ضایعه نخاعی با مشکلات بیشتری مواجهند. شاید به همین دلیل بود که دکتر کاتمن شروع فعالیت بدنی و ورزش را با معلولین ضایعه نخاعی آغاز نمود. او در تحقیقی نشان داد که با فعالیت بدنی و ورزش میتوان طول عمر افراد معلول را افزایش داد. او کارش را با رشته‌های تیر و کمان، تنیس روی میز و بیلیارد آغاز نمود و بعد از مدتی کوتاه تیم های ورزشی چوگان و بسکتبال با ویلچر را هم به آنها اضافه نمود.

در آمریکای شمالی، مرکزی و جنوبی شاخه های گوناگونی از بازی‌های اصلی برای رشد و پیشرفت ورزش افراد معلول طراحی شد؛ در سال 1967 اولین بازی‌های ویلچری پان امریکن برگزار شد.

در سال 1975 بر اساس بازی‌های استوک مندویل در کمبریج بازی‌های اونتاریو به هدف حمایت از ورزشکاران معلول و تشویق آنان به حضور در رقابت‌های ملی و بین المللی و برگزار شد. تا سال 1985 بازی‌های اونتاریو دو سال یکبار برگزار می شد اما به خاطر علاقه و حمایت های زیاد ،‌ وزارت گردشگری در سال 1985 اعلام کرد بازی‌ها هر ساله برگزار شود .

 

رابطه ورزش با کاهش آثار سوء عوارض ثانویه معلولیت

معلولان جسمی به عنوان بخشی از جامعه نیازمند برنامه های ورزشی و حرکتی هستند. در حال حاضر با توجه به اهمیت روز افزون فعالیت‌های حرکتی و ورزشی برای معلولان، کوشش های وسیعی برای شناسایی و کاهش آسیب های ناشی از فعالیت‌های ورزشی آنان صورت گرفته و می گیرد. هدف اصلی برنامه های حرکتی برای معلولان این است که سلامتی آنها تا حد امکان بازگردانده یا حفظ شود و با استمرار حرکات خاص توانمندی آنان بمرور افزایش و عوارض ناشی از معلولیت شدید هم در آنها کاهش یابد. حضور در اجتماعات ورزشی و منزوی نشدن معلولین هم یکی دیگر از اهداف ورزش است.

ورزش چون فعالیت درمانی- تفریحی هم پر کننده اوقات فراغت معلولین است و هم در بهبود کلی شرایط جسمانی، روانی و اجتماعی آنها موثر است و در دراز مدت آثار و عوارض ثانویه حاصل از معلولیت را کاهش می دهد.

در سه دهه گذشته، تلاش ها در عرصه ورزش معلولین و فعالیت مناسب فیزیکی به طور قابل ملاحظه ای رشد داشته، بررسی های پژوهشی حاکی از آنست که ورزش و فعالیت فیزیکی سبب افزایش سلامتی جسمانی و روانی می شود.  ورزش و فعالیت فیزیکی موجب بهبودی و شادابی روحیه در بیماران روحی– روانی که دچار افسردگی و اضطراب هستند، می شود بعلاوه، اعتماد به نفس بالا و شعور و آگاهی اجتماعی و خود باوری را به همراه دارد و می تواند به توانمند شدن افراد معلول بیانجامد .

بر اساس آخرین یافته‌های علمی، زندگی بی‌تحرک یکی از 10 علت عمده مرگ و میر در جهان است؛ بی‌تحرکتی علت عمده بسیاری از بیماری‌های روحی و جسمی است به طوری که از سوی سازمان بهداشت جهانی هشدار داده شده است که سالانه در جهان بیش از دو میلیون مرگ تنها به دلیل نداشتن فعالیت بدنی رخ می دهد.

افزایش فوت های ناگهانی ناشی از بی تحرکی،‌ دو برابر شدن خطر بیماری‌های قلبی و عروقی، افزایش دیابت، اضافه وزن خصوصاً ویلچری بودن فرد، خطر سرطان روده، ‌بالا رفتن فشار خون، ‌اختلالات چربی، پوکی استخوان، افسردگی و افزایش اضطراب و استرس، فقدان اعتماد به نفس، کاهش دقت به هنگام انجام وظایف محوله و ده ها مورد دیگر را می‌توان از مهمترین‌ علت‌های بی‌تحرکتی دانست که در صورت عدم توجه لازم زنگ‌های خطر برای مسئولین و دست اندرکاران و مردم هر کشوری به صدا در خواهد ‌آمد.

تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد الگو و عادت های سالم بدنی هر فرد در دوران کودکی و نوجوانی پس از بلوغ و رشد همچنان در طول زندگی فرد باقی خواهد ماند که نتیجه آن سلامتی بیشتر و پایدار فرد، افزایش طول عمر و کاهش بیماری‌های پی در پی وی خواهد بود؛ برعکس داشتن عادات غیر سالم دوران کودکی و نوجوانی همچون بی‌تحرکی نیز تا بزرگسالی معمولا ادامه می‌یابد و فرد را مستعد ابتلا به بیماری‌های گوناگون می سازد.

توجه به نکات فوق بیانگر آن است که امروزه فعالیت‌های بدنی و ورزش نقش مهمی در افزایش سلامت روحی و جسمی معلولین و غیر معلولین دارد. ورزش منظم نقش موثری درکاهش احساس افسردگی، تنش‌، خشم و ناتوانی ذهنی دارد و بطور متعادل نگاه به ‌زندگی را بهبود می بخشد وباعث کاهش اضطراب می شود،‌ آموزش‌ها و رقابت‌های ورزشی وضعیت زندگی افرادی را که دچار معلولیت‌‌های ذهنی هستند بهبود می‌بخشد و در نتیجه بر زندگی همه‌ کسانی که با آن‌ها در تماس هستند تأثیر مثبت می‌گذارد.

در واقع فعالیت بدنی منظم و ورزش برای جامعه اعم از زن و مرد چه معلول و چه غیر معلول فواید جسمی و روحی بسیاری داشته و نقش مهمی در افزایش بهداشت عمومی و سلامت جامعه خواهد داشت. از طرفی تمرین‌های منظم بدنی به کودکان و نوجوانان بخصوص معلولین کمک می‌کند تا استخوان‌ها، عضلات و مفاصل سالمی داشته باشند و اندازه وزن با قد و بدنشان تنظیم شده و چربی بدنشان کم گردد؛ این امر در ایجاد هماهنگی و تنظیم تصمیمات ذهنی و حرکتی نقشی موثر دارد و همین افزایش قدرت فراگیری و انجام درست کار به پیشگیری بسیاری از بیماری‌ها و همچنین کاهش اضطراب‌ و افسردگی کمک قابل توجهی می‌کند. افراد مبتلا به آسیب های نخاعی که در فعالیت های بدنی ملایم و منظم ( مستمر) شرکت می کنند، بهبودی در وضعیت سلامتی و بهداشت عمومی بدن خود را تجربه خواهند کرد. افرادی که مدت زمان، استمرار و شدت فعالیت های خود را افزایش می دهند، از مزایای بیشتری هم بهره مند خواهند شد. حتی افرادی که فعالیت بدنی خیلی کم داشته اند و یا هیچ گونه سابقه فعالیت جسمی ندارند نیز می توانند با شروع فعالیت های فیزیکی از مزایای آن برخوردار گردند. به معلولین توصیه اکید شده به هر شکل ممکن به فعالیت بدنی بپردازند، حتی اگر لازم باشد در منزل و بستر حرکات نرمشی را انجام دهند؛ تلاش آنها باید این باشد که به محیط های ورزشی روی بیاورند تا ضمن بهره مندی از فواید جسمانی ورزشی، از فواید روانی و اجتماعی آن نیز سود برده و تا حد امکان مشکلات مربوط به معلولیت را کاهش دهند.

خوشبختانه در ایران هم پژوهش ها و تحقیقاتی متعدد در خصوص تاثیر ورزش و فعالیت بر معلولین، بخصوص ضایعات نخاعی صورت گرفته است. امروزه معلول ضایعه نخاعی با توجه به شرایط جسمانی خود حتی اگر بخواهد تا حد قهرمانی هم ورزش نماید، می تواند. معلول ضایعه نخاعی با بهره گیری از تجربه مربیان مجرب و متخصص، می تواند ورزش را دنبال کند و با کوشش و  ممارست به سطح قهرمانی برسد. خوشبختانه ورزشکاران ضایعه نخاعی ایران در سطح جهانی و پارا المپیک صاحب عنوان هستند و مدال های رنگین زیادی را برای کشور به ارمغان آورده اند.

 

تاثیر استمرار ورزش و افزایش تدریجی زمان آن

دکتر کاتمن با تحقیقاتی نشان داد که فعالیت بدنی و ورزش طول عمر افراد معلول را افزایش می دهد او در تحقیق خود به این نتیجه رسید که چنانکه معلولین فعالیت بدنی و ورزش را جزئی از زندگی روزمره خود قرار دهند، عمر متوسط آنها از سه سال به ده سال افزایش می یابد. افراد ضایعه نخاعی به دلیل مشکل جسمی که دارند از تحرکشان کم شده است، بنابراین اعضای داخلی بدن آنها تحت فشار است، سیستم دفعی آنها با مشکل مواجه است و از همه مهمتر به دلیل نداشتن حس در نقاط فلج شده، زخم بستر یکی از عوارض عدیده ای است که این افراد با آن مواجه هستند. بنابراین نیاز است که به هر شکل ممکن شرایطی را فراهم نمود تا افراد معلول ضایعه نخاعی به ورزش و فعالیت بدنی روی بیاورند و از اثرات مثبت آن بهره برده ضمن اینکه از مشکلات مربوط به معلولیت خود نیز بکاهند.
پزشکان متخصص بر این باورند حتی اگر بیمار یا معلولی یک سال هم هیچ تحرک و فعالیت بدنی نداشته باشد، باز هم می تواند با انجام فعالیت های بدنی ملایم، سطح سلامت کلی بدنش  را ارتقاء دهد. ورزش هایی از قبیل: دو میدانی، شنا، وزنه برداری، تنیس روی میز، بسکتبال با ویلچر، والیبال نشسته، تیراندازی، تیر و کمان، شمشیر بازی و بولینگ از جمله ورزش هایی است که در بین افراد معلول ضایعه نخاعی رواج دارد و مسابقات رسمی و بین المللی آنها نیز انجام می‌شود.
افزایش مدت زمان انجام فعالیت های بدنی (طول زمان) و تعداد روزهای آن (تکرار و استمرار آن ها) و یا مقدار انرژی  (قدرت) صرف شده جهت انجام آنها می تواند فواید بهداشتی آنها را افزایش دهند. برای مثال از جمله ی فعالیت های ملایم می توان به هل دادن ویلچر بصورت یک روز در میان و به مدت 30 دقیقه در روز اشاره کرد. ولی اگر شما به بازی بسکتبال با ویلچر بپردازید، 20 دقیقه زمان کافی است تا تاثیر مشابهی (مانند 30 دقیقه با هل دادن ویلچر) بگیرید. زیرا بسکتبال فعالیت شدیدتری را نسبت به هل دادن تنها نیاز دارد. همچنین اگر به جای یک روز در میان، فعالیت های بدنی خود را هر روز انجام دهید، نفع بیشتری برای شما خواهد داشت.

از جمله فواید فعالیت های جسمی و ورزشی مستمر بعد از آسیب های نخاعی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

·                کاهش: خطر مرگ های زودرس، بیماری های قلبی و فشارخون، عوارض تنفسی، دیابت و برخی از انواع سرطان ها.

·                بهبود قدرت عضلانی، افزایش میزان تحمل و توان حرکتی، اعتماد به نفس و خواب بهتر.

·                کمک به کاهش احساس اضطراب، دلتنگی ، افسردگی و استرس.

·                کمک به کنترل وزن و دردهای عصبی مزمن.

 

نکات و توصیه های ایمنی:

بهتر است معلولین فعالیت های بدنی خود را با شور و شوق انجام دهند. مهم است که معلول با انگیزه بالا در فعالیت های جسمی شرکت نماید و از آن حرکات و فعالیت ها لذت برد. چنانکه معلولین به فعالیت هائی پردازند که از آنها لذت نبرند، در طولانی مدت انگیزه ای برای ادامه فعالیت های خود نخواهند داشت. آنها ممکن است بخواهند به همراه دوستان خود یا افرادی جدید در سالن های ورزشی حضور یابند که نتیجه آن افزایش اشتیاق و انگیزه ورزش مستمر است. لازم است معلولین برای اینکه از ورزش و فعالیت‌های جسمانی نتیجه مثبت بگیرند به نکاتی توجه داشته باشند که در زیر فهرست وار اشاره شده است:

·         قبل از شروع به هر گونه فعالیت جسمی یا تغییر برنامه های قبلی، با پزشک خود مشورت نمائید.

·         فعالیت های جسمی را بطور تدریجی و با فعالیت های سبک و زمان کوتاه (از 5 تا 15 دقیقه) و به صورت یک روز در میان آغاز کنید. همانطور که به مرور انجام فعالیت های شما آسانتر می‌شود، می توانید زمان و شدت آنها را افزایش دهید. هدف شما باید این باشد که حداقل یک فعالیت متوسط را طبق یک برنامه منظم و مستمر داشته باشید.

·         معلولین ضایعه نخاعی  باید بدانند در ورزش قهرمانی کلاس بندی پزشکی- ورزشی از اهمیت زیادی برخوردار است، ضروری است که هنگام ورزش و فعالیت بدنی احتیاط های لازم را رعایت نموده و قبل از پرداختن به هر عملی، ابتدا وضعیت کلاس بندی خود را مشخص کنند تا بطور دقیق سطح ضایعه آنها مشخص شود و نتیجه بهتری از تلاش خود بگیرند.

·         به ورزشکاران معلول خصوصا ضایعه نخاعی ها توصیه می‌شود تا قبل از تحمل زحمات و ممارست در ورزش برای رسیدن به قهرمانی، حتماٌ با مربیان کارآزموده مشورت نموده تا متناسب با وضعیت جسمی خود ورزش مورد علاقه را انتخاب و به آن بپردازند.

·         مراقب علائم خطر از جمله سردرد، درد قفسه سینه، درد مفاصل یا گرفتگی عضلات باشید. درد و ناراحتی می تواند علامت  این باشد که شما فشار زیادی بر بدن آورده اید. همچنین علائم مذکور ممکن است نشانه هائی از عوارض جدی از جمله اتونومیک دیس رفلکسی یا ضایعات دیگر باشند. در این گونه موارد شما بایستی سریعا فعالیت های خود را متوقف کرده و آنچه که باعث ایجاد مشکل یا عارضه شده را دریابید.

 

 تاثیر ورزش در پایداری سلامتی جسمانی و روانی

اکثر مردم بر این موضوع واقفند که ورزش، بخش مهمی از نحوه زندگی است. ورزش منظم حافظ سلامت جسمانی و عقلانی بوده و می تواند خطر پیدایش بیماری های مزمن را کاهش دهد، امید به بقا را افزایش دهد و کیفیت زندگی را در طول سال‌های آینده بهبود بخشد. اگر ورزش را جزیی از برنامه روزمره خود نمایید، احتمالاً درخواهید یافت که انرژی بیشتری برای انجام فعالیت‌‌های روزانه دارید.  ورزش در معلولین هم امر واجب موکد است؛ بسته به میزان نوع معلولیت و شدت آن، معلول با یک برنامه خاص فعالیت مستمر روزانه هم از معلولیت بیشتر پیشگیری می کند و هم در برقراری روابط اجتماعی موفق تر خواهد شد. نیاز به ورزش وتأثیر سلامتی آن در افراد معلول بسیار بیشتر از افراد سالم احساس می‌شود. ورزش معلول را به سطح جامعه می‌کشاند و آنان را مستقل می‌سازد، امروزه افراد معلول در سطح وسیعی در فعالیت‌های اجتماعی و مسابقات شرکت دارند و هویت خود را به جامعه شناسانده‌اند.

افرادی که یک برنامه مرتب ورزشی را دنبال می کنند معتقدند که انرژی خیلی زیادی دارند. در سطح عضلانی، ورزش کارایی ماهیچه را با استفاده بیشتر از اکسیژن می افزاید. ورزش همچنین به بدن شما کمک می کند تا اکسیژن بیشتری به دیگر اندام های مهم بدن مانند شش ها، مغز، قلب و عضلات برساند. به طورخلاصه ورزش در انتقال اکسیژن در سرتاسر بدن و به درون سلولها تاثیر به سزایی دارد. زمانی که بدن شما به گرفتن کالری کمتر عادت کرد، استفاده بیشتر از انرژی به جای ذخیره سازی آن موثر تر خواهد شد. تأثیر ورزش بر استخوان افراد به ویژه زنان جوان بسیار بیشتر از اثر مصرف کلسیم در استحکام استخوان های آنان است. ورزش بر استحکام استخوان ها تأثیر اساسی می گذارد و سبب تقویت استخوان ها می‌شود. فضانوردان که در جاذبه صفر فضا کار می کنند حجم استخوانی خود را از دست می دهند. ورزش وزنه برداری در روی زمین استخوان ها را محکم تر می کنند.  یک دلیل اینکه ورزش به ساخت استخوان در بدن کمک می کند این است که هنگام ورزش کردن بدن شما تمایل کمتری به از دست دادن کلسیم از کلیه ها دارد تا هنگامیکه ساکن و بی تحرک هستید.

ورزش نه تنها برای بدن بلکه برای ذهن و مغز ما نیز مفید است، ورزش و فعالیت بدنی منظم و مداوم میتواند روح و ذهن‌ را تقویت کند. با ورزش فرد خوش اخلا‌ق تر می شود و اعتماد به نفس بالا‌تری برای مواجهه ‌و حل مشکلا‌ت بدست خواهد آورد که این تاثیر انکار ناشدنی در بهبود زندگی‌فرد خواهد داشت. در هنگام ورزش یا فعالیت فیزیکی بدن ماده شیمیایی به نام ‌اندورفین آزاد می کند. اندورفین ها ضد دردهای طبیعی بدن هستند که درد و استرس را کاهش می دهند این مواد اضطراب و افسردگی را از بین میبرند و احساس خوب و سرحال بودن ‌به فرد القا می کنند، حتی یک فعالیت بدنی ساده.

ورزش مستمر که بطور کلی نقشی بارز در کاهش آثار معلولیت دارد بر معلولین ضایعه نخاعی هم آثار مثبت متعدد دارد که در زیر به آنها فهرست وار اشاره می‌شود:

·                مانع پیدایش زخم های بستر.

·                کارکرد بهتر دستگاه گوارش.

·                مانع افزایش پوکی استخوان.

·                افزایش قدرت عضلانی.

·                مانع پیدایش سنگ های مثانه یا کلیه.

·                تسریع روند توان بخشی و اوقات فراغت مفرح و مفید.

·                بهبود عملکرد دستگاه های تنفسی و گردش خون مانند تنفس بهتر و تثبیت فشار خون.

·                پیشگیری از تغییر شکل مفاصل.

·                کاهش اسپاسم یا گرفتگی و سختی عضلات و افزایش کلی تعادل بدن.

·                آثار روحی روانی مانند کاهش اضطراب، تقویت روحیه و سازگاری بیشتر با محدودیت های حاصل از معلولیت.

 

    اهداف ورزش منظم و سازمان یافته معلولین:

با تخمین سازمان بهداشت جهانی در جهان ششصد و پنجاه میلیون نفر با معلولیت های گوناگون زندگی می کنند؛ این معلولیت ها به دلائل مختلفی از جمله تصادفات، سقوط از ارتفاع،  آسیب دیدگی ها، خشونت، بیماری های مزمن و عوامل دیگری مانند سالمندی پدید آمده اند. 80% این معلولین در کشورهای در حال توسعه زندگی می کنند، بیشتر آنها فقیرند و محدودیت دارند و برای دستیابی به خدمات اولیه مانند تسهیلات توانبخشی با مشکلاتی روبرو هستند. رشد شیوع بیماری نسبت به جاهای دیگر به خصوص در کشورهای در حال توسعه هزینه عمومی بالایی را بر دوش دولت و دستگاه های مراقبت بهداشتی، تحمیل کرده است، ورزش می تواند هزینه ها را پایین آورد و برای بهبودی و آرامش روانی معلولین موثر باشد که به مواردی از آن اشاره می‌شود:

·                جلوگیری از معلولیت بیشتر در نزد معلولین.

·                جلوگیری از افسردگی در افراد معلول و داشتن زندگی با نشاط و جلوگیری از پیری زودرس.

·                 بالا بردن امید به زندگی در افراد معلول.

·                کمک به ارتباط دوستانه با هم سن و سالان در اماکن ورزشی.

·                افزایش روابط اجتماعی و اعتماد به نفس در افراد معلول.

·                آگاهی دادن به مردم از فعالیت‌های ورزشی معلولین.

·                داشتن محل مستقل برای معلولین جهت ورزش کردن.

·                دادن پست مدیریت مجموعه های ورزشی به خود معلولین.

نتیجه گیری

امروزه ورزش بعنوان تاثیرگذارترین عامل اجتماعی جهت ایجاد غرور ملی و افزایش سلامت و شادابی جامعه از سوی تمامی کشورها پذیرفته شده و دولتمردان دنیا سعی دارند جدای از توجه به ابعاد شادی بخش، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی آن از حضور مردم      علی الخصوص معلولین در ورزش جهت افزایش سلامت روحی روانی جامعه بهره ببرند. البته توجه به این مساله در شهرهای بزرگ و یا کشورهای در حال توسعه با مشکلات بیشتری‌ مواجه است:

شلوغی، ‌فقر، ترافیک،‌ آلودگی هوا، کمبود امکانات ورزشی و تفریحی و فضای لازم، مکان های مناسب سازی شده مشکلاتی است که بسیاری از شهرهای بزرگ درگیر آنند. از طرفی تغییر الگوی غذایی، عدم انجام کارهای بدنی لازم، وقت گذرانی های های غیر قابل تحرک همچون دیدن تلویزیون، کار با کامپیوتر و راحت‌طلبی های غیرضروری منجر به  معضل فوق شده است که مردم هر چند در فعالیت‌های روزانه خود غرقند و به قول خودشان وقت برای سر خاراندن ندارند اما همگی به نحوی از یک نوع بی‌حرکتی پنهان و عوارض ناشی از آن رنج می‌برند که اقدامات موثر بهداشت عمومی به صورت فوری برای ترویج انجام ورزش و فعالیت بدنی و بهبود بهداشت عمومی جامعه، در سراسر جهان و کشور مورد نیاز است.

بدیهی است این امر ناشی از نبود فرهنگ لازم و اطلاع ‌رسانی مهم، ‌احساس خجالت و بیهودگی، کمبود فضای لازم برای بانوان بخصوص بانوان معلول، ‌نبود حمایت و راهنمایی‌ بزرگتر‌ها برای کودکان، بی‌اطلاعی از اهمیت ورزش روزانه در کنار دهها مورد دیگر می‌تواند از عوامل مهم عدم توجه کافی مردم و از آن جمله معلولین کشورمان به ورزش باشد، که بی هیچ تردید در صورت ادامه این روند و بی‌تفاوتی مسوولان نسبت به اهمیت نقش ورزش در بین مردم و بویژه معلولین، در آینده‌ای نزدیک شاهد مشکلات بسیاری در جامعه خواهیم بود که درمان آن امکان پذیر نخواهد بود مگر آنکه از هم اکنون پیشگیری و راهکار سازنده اندیشیده شود.

 

دکتر فریده حلمی

helmi_farideh@yahoo.com

f_helmi@gsi.ir