/گزارشی از یک مرکز نگهداری معلولان ذهنی/
چشمهایی معصوم، وحشتزده و نگاهی مبهم!
گناهش چیست؟ اینکه مادرش زمان بارداری بیمار بوده یا حاصل ازدواج فامیلی است؟ پدر و مادرش دیر ازدواج کردهاند و یا دیر بچهدار شدهاند؟
با چشمانی معصوم، وحشتزده و نگاهی مبهم مسیر حرکتمان میان تختها را دنبال میکنند. منتظر تنها یک لبخند هستند که جواب آن را با هیجان و ذوق و شوق بدهند. از تخت خود تکان نمیخورند و بدون غل و زنجیر، آنجا نشستهاند. مانعی بسیار قوی در وجودشان آنها را از نزدیک شدن به غریبه منع میکند؛ نگاهشان مدام بین غریبه و مددکار میچرخد و مانعی درونی آنها را به تخت بسته است.
وارد یکی از مراکز توانبخشی میشویم؛ مرکز نگهداری از معلولان ذهنی "احسان". با دکتر احمد غدیرپور، مسئول انجمن مراکز توانبخشی استان و مدیر مرکز معلولان ذهنی احسان همراه میشویم و او از بچهها میگوید و از سابقه کار این مرکز؛ "14 سال از آغاز فعالیت این مرکز میگذرد و در حال حاضر به صورت شبانهروزی از معلولان ذهنی نگهداری میکنیم."
میان سکوت سالن ادامه میدهد: "برخی معلولان ذهنی، مجهولالهویه هستند و از همان روزهای پس از تولد در شیرخوارگاه بهزیستی بزرگ شدهاند. این افراد از سوی بهزیستی به مراکز نگهداری از معلولان ذهنی معرفی میشوند و در این مکان و مکانهایی مشابه، از آنها نگهداری میشود."
بعضی از معلولان ذهنی هم دارای خانواده مشخص هستند، ولی در خانوادههایی پرجمعیت و دارای مشکلات بسیار متولد شدهاند. مدیر مرکز میگوید: "این افراد معمولا در خانوادههایی پرجمعیت متولد میشوند که همین تعدد فرزندان، مشکلات بسیاری را برای خانواده ایجاد میکند. هدف این است که با نگهداری بچههای معلول چنین خانوادههایی، تا حدودی بار روانی خانواده کاهش یابد. افراد دارای معلولیت ذهنی در این مرکز به صورت شبانهروزی نگهداری میشوند و خانواده آنها نیز بابت این نگهداری، هزینهای را به مرکز پرداخت میکنند؛ البته بیشتر خانوادههایی که فرزندشان در این مرکز نگهداری میشود، کمبضاعت هستند و در نتیجه از بیشتر خانوادهها مبلغی دریافت نمیشود.
"نوید" تازه 14 ساله شده، ولی چهرهاش کوچکتر نشان میدهد؛ جثهای کوچک و نحیف دارد و متانت خاصی در چشمهایش دیده میشود. "مهناز آلبوغبیش"، روانشناس و مددکار مرکز "احسان" نگاهی محبتآمیز به نوید میاندازد و میگوید: "نوید در خانوادهای مرفه به دنیا آمده و مشکل ذهنی دارد. معمولا آرام و ساکت است، ولی خانوادهاش را اذیت میکرده و آنها هم نوید را به اینجا آوردند. بچههای این مرکز همه شبیه به هم هستند و به همین دلیل احساس خودکمبینی ندارند، به همین دلیل آرامتر میشوند؛ در جامعه شرایط متفاوت است.
نوید دستانم را به آرامی میگیرد و به سمت لیوان آبش میرود؛ بدون اینکه حرفی بزند، با نگاهش میخواهد که به او آب بدهم!
دکتر غدیرپور میگوید: "در این مرکز، پسرهای با ضریب هوشی کمتر از20 درصد نگهداری میشوند؛ معلولان ذهنی، با ضریب هوشی بین 50 تا 65 درصد، عقبمانده خفیف ذهنی هستند که آموزشپذیرند و میتوانند در مدارس آموزش استثنایی تا چند کلاس هم درس بخوانند. معلولان ذهنی متوسط ضریب هوشی بین 35 تا 50 درصد دارند که آنها هم تربیتپذیرند، ولی آموزشپذیر نیستند. معلولان ذهنی شدید، درصد ضریب هوشی بین 20 تا 35 درصد دارند که این افراد به مراقبت دائمی نیازمندند؛ آنها به دیگران آسیب نمیرسانند؛ معلولان ذهنی عمیق هم درصد ضریب هوشی کمتر از 20 درصد دارند که باید مراقبت دائمی شوند."
در این مرکز 94 نفر نگهداری میشوند که بعضیهاشان ضریب هوشی کمتر از 20 و بعضیها هم بیشتر از 20 درصد دارند؛ غدیرپور میگوید: "در این مکان ظرفیت پذیرش 100 معلول را داریم؛ مرکز هم به صورت نیمهخصوصی و زیر نظر بهزیستی اداره میشود و هزینه آن هم به صورت مشترک از سوی دولت و خانوادهها تامین میشود."
پسرهایی که در این مرکز نگهداری میشوند، همه بالای 14 سال هستند؛ بعضیهاشان چندسال است که به اینجا آمدهاند. سالن نگهداری از معلولان، فضای بسته و بزرگی است و آنها را در سه مکان مجزا، ولی مرتبط نگهداری میکنند. طول سالن را که میروی، همه با چشمانی گرد و حیران نظارهات میکنند؛ چندنفری هم میروند زیر پتو و خود را از نگاه تو مخفی میکنند! بعضیها هم جلو میآیند و دست میدهند!
همچنان که در سالن قدم میزنیم، غدیرپور میگوید: "بعضی خانوادهها سابقه معلولیت ذهنی دارند و این معضل به صورت ژنتیکی به نسلهای بعدی منتقل میشود. بعضی مادران هم در سهماهه نخست بارداری به دیابت مبتلا میشوند و همین بیماری موجب ایجاد معلولیت ذهنی در نوزاد میشود. نوع دیگری از معلولیت ذهنی ناشی از اختلال غدههای تیروئید مادر است که در صورت عدم کنترل، کودک به کرتینیس مبتلا میشود. فشار خون و کمبود ویتامین هم از دیگر دلایل ابتلا به معلولیت ذهنی است. در صورتی که در سه ماهه نخست بارداری به مادران باردار آموزشهایی خاص ارائه و مصرف داروهای مضر در این دوران کنترل شود، احتمال معلولیت ذهنی کودک هم کاهش مییابد؛ مصرف بسیاری از داروها در سهماهه نخست بارداری تاثیری منفی بر سلامت جنین دارد."
بارداری در سن بالا، یکی از مهمترین دلایل ابتلای نوزاد به عقبماندگی ذهنی است؛ غدیرپور در اینباره تاکید میکند که بهترین زمان برای بارداری، 18 تا 25 سالگی است و میگوید: "با افزایش سن مادر شانس ابتلای نوزاد به "سندرم داون" هم بیشتر میشود. سندرم داون نوعی نقص کروموزومی قابل پیشگیری است که به دلایلی مانند بارداری در سن بالا و یا ازدواج فامیلی در نوزاد ایجاد میشود. انجام آزمایشهای ژنتیکی پیش از ازدواج، بهویژه در موارد ازدواج فامیلی بسیار ضرورت دارد و این در حالی است که بسیاری از افراد به این موضوع بیتوجه هستند."
همچنان که به صحبتهای مدیر مرکز گوش میدهم، متوجه "علی" میشوم که بداخلاق و کمحوصله گوشهای تخت خوابیده و ملحفهای را دور خودش پیچانده. به نظر میرسد نسبت به بقیه بچهها ضریب هوشی بیشتری داشته باشد. تختش گوشه سالن قرار گرفته و از چهار طرف هم بسته است. مددکار مرکز میگوید که علی تنها موقع خوردن غذا از روی تخت بلند میشود و دوباره به همین حالت میخوابد. میخواهم با علی صحبت کنم، ولی جوابی نمیدهد؛ لحظهای با اخم نگاهی میکند، ولی نگاهش را پسمیگیرد و دوباره خود را در ملحفه میپیچاند.
سالن سوم محل نگهداری معلولان با ضریب هوشی اندک است؛ تختهای خیس، آثار خودآزاری روی بدن، لباسهای گرهخوره و سرهای تراشیده و پر از زخم و جای بخیه و نگاههای پر از التماس پسرها اینجا بیداد میکند.
کمکم با بچههای "احسان" خداحافظی میکنیم و آنها هم با نگاه سردشان ما را بدرقه میکنند؛ مادر یکی از پسرها تازه از راه رسیده؛ آمده پسرش را ببیند؛ حسین 26 ساله است و مادرش تعریف میکند که زمان جنگ در آبادان به دنیا آمده و معلولیتاش هم سوغات جنگ است. مادر حسین میگوید: "داداش کوچیکه حسین ایتالیا درس میخونه و بچهام حسین به این روز افتاده." بعد میرود که حسین را ببیند...
گزارش از خبرنگار ایسنای خوزستان: خدیجه نیسی
منبع : خبرگزاری دانشجویان ایران
شمعدانی کیست؟
- پایگاه اینترنتی معلولان ایران ـ شمعدانی ـ به منظور اطلاع رسانی و آگاهی بخشی به تک تک افراد جامعه کشورعزیزمان ایران راه اندازی شده است.
شمعدانی به یک درد مشترک می پردازد. - درد قریب به بیست میلیون شهروند ایرانی یعنی " معلولیت " ؛ شهروندانی که با موضوع معلولیت دست به گریبانند حال یا خود عضوی دچار معلولیت دارند یا یکی و شاید دو یا سه یا ... نفر از اعضای خانواده اشان معلولیت دارند یا عضو تیم بزرگ و دلسوز توانبخشی ایران می باشند.
- در شمعدانی می توانید از اهم اخبار معلولان، مناسب سازی محیط های شهری ( چه در همین تهران خودمان و چه در روستای خود شما)، بحث و جدلهای دولتمردان درباره معلولان، ورزش، قوانین و مقرارت کشوری و بین المللی، مقاله های مفید و سودمند و هر مطلبی مرتبط با معلولیت آگاه شوید.
اشتراک در خبرنامه
لطفاً نشاني پست الكترونيك خود را برای دريافت اطلاعات و اخبار پايگاه در كادر زير وارد كنيد.
آمار سایت
- كل کاربران ثبت شده: 53 کاربر
- کاربران حاضر در وبگاه: 0 کاربر
- ميهمانان در حال بازديد: 50 کاربر
- تمام بازديدها: 25120551 بازدید
- بازديد 24 ساعت قبل: 5430 بازدید