شمعدانی | پایگاه اینترنتی معلولان ایران

نقد یک قرن فیلم سازی

نویسنده: سعید ضروری

براوو جنی گولد، کارگردان معروف‌هالیوود و مبتلا به دیستروفی عضلانی است که فیلم مستندش با نام Cinemability به طور رسمی‌در سالگرد امضای قانون حمایت از معلولین آمریکا (ADA) در لس آنجلس به نمایش درآمد.

در مراسم رونمایی از این فیلم مستند، بسیاری از بازیگران معروف دارای معلولیت که در آن نقش داشتند هم حاضر شدند.

از معروفترین چهرهایی که در این مراسم حضور داشتند جری جوول اولین فرد دارای معلولیتی است که به طور منظم در مجموعه تلویزیونی «واقعیت‌های زندگی» در دهه 80 میلادی ایفای نقش کرد. این فیلم مستند از طریق مصاحبه و گفت‌وگو با بازیگران، نویسندگان و فیلمسازان صنعت سینما به بررسی یک قرن بازنمایی و حضور افراد معلول در فیلم‌ها و همچنین به نحوه تکامل نمایش آنها در این صنعت می‌پردازد.

در کنار هم قرار گرفتن تصاویر و برش‌های مختلفی از فیلم‌هایی که افراد دارای معلولیت در آنها حضور داشتند نشان می‌دهد در دهه‌های گذشته سینما چگونه به تصویر سازی از معلولین پرداخته است و در مواردی تصاویر نادرست و غیرواقعی از آنچه افراد معلول هستند را در معرض نمایش قرار داده است. این تصاویر نادرست را می‌توان در شخصیت‌هایی یافت که نماد بی‌تحرکی و ناتوانی هستند یا در سوی دیگر بد من داستان به تناسب کارهای خبط و خطای خود به معلولیت دچار شده است. به راحتی می‌توان پی برد در گذشته نگاه غالب به معلولیت در فیلم سازی‌ها همان نگاه سنتی است که شخصیت دارای معلولیت باید باعث ایجاد ترحم و درس عبرت در بیننده شود.
استفاده ابزاری برای ایجاد احساس ترحم در بیننده بد ترین نوع نمایش تصویر معلولین در رسانه است هر چند در فیلم‌های امروزی در غرب این نگاه بسیار کمتر از گذشته شده است و می‌توان گفت تصویر سازی از افراد دارای معلولیت تا حدودی به بلوغ خود رسیده است. کاستی‌ها و ریشه این نوع شخصیت پردازی را می‌توان به عدم شناخت و فاصله خالی بین فیلم‌سازان، مستند‌سازان و جامعه معلولین نسبت داد. هدف واکنش تند و یک جانبه به وجود بد من فیلم‌ها بر روی ویلچر و یا هر نوع معلولیتی نیست بلکه تعدد این اتفاق و نادر بودن نمایش آن سوی ماجرا باعث واکنش معلولین نسبت به اینگونه فیلم سازی‌ها می‌شود. لازم است بطور غیر مستقیم معلولین بر روی جامعه تاثیر گذار باشند و مانند سایر افراد در سریال‌ها و فیلم‌ها در نقش اجتماعی و انسانی خودشان دیده شوند. با توجه به نقش موثر سینما بر شکل گیری باورها و عقاید جامعه، تصور می‌شود این فیلم مستند تاثیر مهمی‌بر ارائه چهره واقعی معلولین در سینما در سراسر دنیا داشته باشد. فیلم مستند Cinemability به زودی در فضای مجازی در دسترس عموم قرار خواهد گرفت.

منبع: مردم سالاری