شمعدانی | پایگاه اینترنتی معلولان ایران

یادداشتی از«باربارا کلوکی» درباره کودکان معلول

معمولا در کتاب‏هایی که برای کودکان معلول‏ نوشته می‏شود،یک شخصیت ناتوان وجود دارد.

در دههء 1970 میلادی،افرادی که ناتوانایی‏های‏ مختلفی داشتند،همراه مدافعان و حامیان خود،به‏ دنبال راه‏هایی برای بهبود و کم کردن حساسیت‏های روحی‏شان،فعالیت‏هایی را آغاز کردند.

به‏همین منظور،در دانشگاه‏ها رشته‏هایی‏ چون«ناتوانی و رسانه»شکل گرفت و در عین‏ حال،مردم‏شناسی در کنار تحقیقات گوناگون در حوزه انواع ناتوانی،دستاوردهای فراوانی را(در سطح بین‏المللی)در اختیار مردم قرار داد.

در حقیقت،بسیاری از این دستاوردها توسط خود معلولین صورت گرفت.با این حال،در برخی از این‏ کشفیات جدید،مسائل معمولا براساس امید به‏ شفا و توسل به لطف و رحمت خداوند پیش‏ می‏رفت.

در دهه‏های بعد،محققان و پژوهشگران این‏ رشته،شروع به تغییر دادن این تصورات کردند و در این کار هم موفق بودند.به همان اندازه نیز توانستند نقش کودکان و بزرگسالان را در انواع‏ رسانه‏ها،پررنگ‏ترنشان دهند.

اکثر دستور العمل‏ها و راهکارها در مورد این‏ مسائل،توسط پژوهشگران آمریکایی طراحی و کارگاه‏ها،سمینارها و دوره‏های آموزشی در چندین‏ کشور،توسط ایالات متحده و سازمان‏های‏ غیر دولتی برگزار شد.

حیطه ادبیات کودک و نوجوان نیز همین روند را پیموده است.در اکثر کشورها کتاب‏های بسیار و داستان‏های شفاهی متعددی وجود دارد که در آن‏ها شخصیت معلول داستان بالاخره شفا می‏یابد.هم‏چنین،داستان‏هایی در مورد افرادی‏ که ناتوانی‏های مختلف دارند و فرشته‏خوی یا اهریمن صفت و دارای قدرت‏های‏ ماوراء الطبیعه‏اند.

پس از این دوره،در ادبیات بسیاری از کشورها، در کنار پیشرفت‏هایی در زمینه آموزش به افراد ویژه،چاپ و انتشار کتاب‏هایی که مختص کودکان‏ استثنایی طراحی می‏شدند،افزایش یافت.

از بین این کتاب‏ها،آن دسته که شامل‏ داستان‏های تصویری برگرفته از زندگی واقعی‏ افراد معلول بودند،طرفداران بیشتری داشتند و مخاطبان بسیاری را جذب خود می‏کردند.

گاه پیام این داستان‏ها در مورد تشابهات‏ موجود بین کودکان بود و گاه در مورد احتیاجات‏ خاص یک کودک ناتوان.هم‏چنین،کتاب‏های‏ بسیاری با هدف آماده سازی کودکانی که به‏ *همه کودکان معلول یا سالم، غم،ناراحتی،ترس و مرگ را به‏ نحوی تجربه می‏کنند.برای‏ همه کودکان ضروری است که‏ به کتاب‏هایی دسترسی داشته‏ باشند که در آن‏ها جنگ، کشمکش‏های مختلف و بلایای‏ طبیعی به تصویر درآمده است

مدارس مختلط (یعنی مدارسی که کودکان سالم و معلول در کنار هم به تحصیل می‏پردازند) می‏رفتند،نوشته شد.

نباید فراموش کرد که این کتاب‏ها،فقط مخاطبان خاص ندارند،بلکه افراد بسیاری که‏ کاملا هم سالم هستند،به این نوع داستان‏ها علاقه‏مندند.

این‏روند در ادبیات کشورها هم‏چنان ادامه دارد و هر روز به تعداد کتاب‏هایی که مخاطبان ویژه را در بر می‏گیرند،افزوده می‏شود.

منبع : پژوهش نامه ادبیات کودک و نوجوان » بهار 1384 - شماره 40