شمعدانی | پایگاه اینترنتی معلولان ایران

ایران یک گام به «کنوانسیون جهانی حقوق معلولان» نزدیک شد
معاون توانبخشی بهزیستی:
لایحه الحاقی پس از امضای نماینده ایران در سازمان ملل به مجلس می‌رود

«کنوانسیون جهانی حقوق معلولان» در راستای پیشبرد و دفاع از حقوق انسانی و حرمت افراد معمول، رسیدگی به مشکلات اجتماعی این قشر، توسعه حضور آن‌ها در محیط‌های مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با فرصت‌های مساوی در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه، 13 دسامبر 2006 میلادی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با 50 ماده و 18 پروتکل الحاقی تصویب شد.

به گزارش خبرنگار «اجتماعی» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، این کنوانسیون که بیش از 650 میلیون معلول را در دنیا مورد خطاب قرار می‌دهد، در اولین روز تصویب و مفتوح شدنش در مارس 2007 میلادی، شاهد امضای82 کشور بود که 44 کشور نیز پروتکل‌ الحاقی آن را امضا کردند.

برخورداری تمامی معلولان از حقوق انسانی، آزادی‌های پایه و افزایش احترام به حرمت ذاتی آن‌ها جزئی از اهداف اعلام شده در این کنوانسیون است.

اشاره به مسایلی همچون دسترسی به وسایل ارتباطی، رفع تبعیض به دلیل معلولیت، احقاق حقوق این گروه و طراحی تولیدات، محیط‌ها و برنامه‌های ویژه آن‌ها به وسیله عموم مردم، از دیگر اهداف ذکر شده کنوانسیون جهانی حقوق معلولان است.

بر اساس این کنوانسیون کشورهای عضو تضمین و تعهد می‌دهند که معلولان کشورشان از حقوقی از جمله دسترسی به عدالت، رهایی از شکنجه یا رفتار و مجازات‌های بی‌رحمانه غیرانسانی، تغییر محل زندگی، شرکت در اجتماع، تحصیلات، سلامتی، توانمندسازی و توانبخشی، مشارکت در زندگی فرهنگی، تفریحی و ورزشی برخوردار شوند.

از موارد دیگر این کنوانسیون می‌توان به جمع‌آوری آمار و اطلاعات در جهت طبقه‌بندی، بنیانگذاری و سیاستگذاری‌های لازم برای اجرای کنوانسیون، همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای در این رابطه و ایجاد مراکزی به منظور اجرای ملی کنوانسیون و نظارت بر آن اشاره کرد.

به گزارش ایسنا، پس از آن که این کنوانسیون جهانی برای اولین بار توسط نهادهای غیردولتی در کشور ترجمه و برای مسؤولان ذی‌ربط کشوری ارسال شد، توجهات را به سوی خود جلب کرد. این در حالی بود که از مرداد ماه سال گذشته جلساتی در سازمان بهزیستی کشور ـ به عنوان نمایندگان وزارت رفاه و تامین اجتماعی، بنیاد شهید و امور ایثارگران و سازمان‌های غیردولتی ـ برای تهیه متن کنوانسیون و حمایت از آن تهیه شد تا برای ارسال به هیات دولت در اختیار وزارت رفاه قرار گیرد.

با آن که انجمن‌های غیردولتی و معلولان امیدهای زیادی برای تصویب این کنوانسیون در آذرماه همان سال و به مناسبت روز جهانی معلولان داشتند، لذا در آن زمان مسؤولان برای تسریع در روند تصویب، از هرگونه تبلیغات منفی در مورد مغایرت‌های کنوانسیون با قوانین داخلی کشور خودداری کردند.

پس از گذشت چند ماهی و در پی عدم پیگیری توسط مراجع ذیربط در کشور، باز این سازمان بهزیستی بود که در خردادماه سال 86، نامه‌ای در این رابطه تهیه و به معاون اول رییس‌جمهوری ارسال و وی نیز نامه مربوطه را به وزارت امور خارجه ارجاع داد و دستور پیگیری آن را صادر کرد.

20 تیرماه سال 86، اولین جلسه بررسی کنوانسیون در حالی با حضور سازمان‌های دولتی و غیردولتی ذی‌ربط در امور معلولان در وزارت امور خارجه تشکیل شد که تمامی شرکت‌کنندگان با کلیات کنوانسیون موافق بودند و حتی نمایندگان قوه قضاییه اشکالی به آن وارد نکردند، اما با گذشت چندین ماه‌ باز هم خبری از تصویب آن نشد تا این که سرانجام پس از گذشت بیش از یکسال از تصویب کنوانسیون جهانی حقوق معلولان در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، بالاخره این کنوانسیون تکانی خورد و لایحه الحاق ایران به کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت جسمانی، چهارشنبه گذشته در جلسه هیات دولت که به ریاست رییس‌جمهوری تشکیل شد، به تصویب رسید.

باید افزود ایران به عنوان کشوری پیشرو در احقاق حقوق معلولان در حالی راه پیوستن به کنوانسیون را طی می‌کند که قانون حمایت از حقوق معلولان را در سال 83 مجلس شورای اسلامی تصویب کرده است.

کاظم نظم‌ده، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگویی با خبرنگار«اجتماعی» ایسنا مورد روند تصویب کنوانسیون مذکور در سازمان ملل گفت: استارت و جرقه تفکر تدوین کنوانسیون جهانی حقوق معلولان در سال 2001 میلادی توسط گروه‌های غیردولتی حامی معلولان در قالب یک معاهده جهانی رقم خورد و سازمان ملل در دسامبر 2001 میلادی آن را در مجمع عمومی تصویب کرد.

وی افزود: بدین ترتیب کمیته‌ای متشکل از کارشناسان برگزیده از کشورها و سازمان‌های مدافع حقوق معلولان تشکیل و پیش‌نویس این کنوانسیون جهانی را تدوین کردند.

وی ادامه داد: پیش‌نویس نهایی این کنوانسیون نیز در سال 2006 میلادی تهیه و در 13 دسامبر همین سال در مجمع عمومی سازمان ملل متحد مصوب شد.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور یادآورشد: کنوانسیون جهانی حمایت از معلولان شامل یک مقدمه، 50 ماده اصلی و 18 ماده پروتکل‌ الحاقی است و کلیات آن نیز دارای هشت محور اساسی است.

به گفته نظم‌ده احترام به منزلت ذاتی، استقلال فردی، حق انتخاب، رفع تبعیض، مشارکت همه جانبه و مؤثر، الحاق اجتماعی، احترام به تنوع و تکثر انسان‌ها و پذیرش انسان‌های دارای معلولیت به عنوان بخشی از تنوع بشری، برابرسازی فرصت‌ها، ایجاد قابلیت دسترسی، برابری مرد و زن، احترام به قابلیت‌های ذاتی کودکان معلول و احترام به حق آن‌ها برای داشتن هویت مستقل از محورهای اساسی کنوانسیون جهانی حمایت از معلولان است.

وی با بیان این که این کنوانسیون در مارس سال 2007 میلادی و طی مراسم نمادینی در معرض امضا قرار گرفت، اظهار کرد: در همان روز 82 کشور مفاد کنوانسیون را امضا کردند و 44 کشور علاوه بر کنوانسیون، پروتکل الحاقی آن را نیز امضا کردند.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور کنوانسیون ذکر شده را جزء کنوانسیون‌های بی‌نظیری خواند که در اولین روز گشایش شاهد مشارکت کشورها در آن بوده‌ایم.

نظم‌ده در مورد دیگر ویژگی کنوانسیون یاد شده، خاطرنشان کرد: کنوانسیون جهانی حمایت از معلولان اولین معاهده جهانی حقوق بشری قرن بیست‌و‌یکم است.

نظم ده با اذعان به این که تا به امروز حدود 130 کشور جهان این کنوانسیون را امضا کرد‌ه‌اند، به ایسنا گفت: همچنین 71 کشور علاوه بر امضای کنوانسیون، پروتکل‌الحاقی آن را نیز امضا کردند و 30 کشور آن را به تصویب پارلمان (مجلس) رسانده‌اند.

وی ادامه داد: بیش از30 کشور از130 کشور ذکر شده، مسلمان هستند.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در مورد روند بررسی کنوانسیون جهانی حمایت از معلولان در کشور تصریح کرد: به محض گشایش کنوانسیون، کارهای کارشناسی و بررسی این کنوانسیون توسط سازمان بهزیستی آغاز شد. یعنی از فروردین ماه 86، سازمان بهزیستی کارهای کارشناسی را انجام داد و طی جلسات مستمر، کارشناسان وزارت رفاه و امور خارجه در جلسات تشکیل ‌شده که با حضور بیش از 25 تشکل غیردولتی و دستگاه‌های ذی ربط برگزار می‌شد، کنوانسیون را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار دادند.

وی با بیان این که حق تحفظ در این کنوانسیون برای کشورها محفوظ است، یادآورشد: یعنی هر زمانی هر کشوری که بخواهد، می‌تواند از این معاده بین‌المللی خارج شود.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در مورد ضمانت اجرایی کنوانسیون جهانی حقوق معلولان در کشور اظهار کرد: پیش از آن که روح الزام و تضمین اجرای کنوانسیون بر قانون و کشورها حاکم باشد، هدایت افکار جوامع بشری به سمت ادای حقوق و منزلت افراد دارای معلولیت باید حاکم باشد و اگر چه کنوانسیون در صدد است افکار جوامع بشری را به سمت حقوق معلولان سوق دهد، اما ایران از جمله معدود کشورهایی است که قانون جامع حمایت از حقوق معلولان را در سال 83 مصوب کرده است.

نظم‌ده افزود: پس از نظر تضمین و الزام به اجرا باید گفت، شاید الزام اجرای کنوانسیون نسبت به قانون جامع پایین‌تر باشد.

وی ادامه داد: همچنین محورهای کنوانسیون با محورهای قانون جامع حمایت ار حقوق معلولان کشورمان اختلافی ندارد و حتی می‌شود گفت که اجرای قانون جامع به اجرای این کنوانسیون جهانی کمک می‌کند و قسمت‌های عمده‌ای از آن را پوشش می‌دهد.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کشور در پاسخ به این که چرا کشورمان با وجود داشتن قانونی برای حمایت از حقوق معلولان با تاخیر بیش از یکسال آن را در دولت تصویب کرد، اظهار کرد: مسیر و چرخه تصویب و امضای قوانین بین‌المللی باید طی می‌شد که ممکن است، این مسیر زمان‌گیر باشد، اما زمان‌گیر بودن آن بدین معنی نیست که ایران کنوانسیون را قبول ندارد و یا نمی‌خواهد عضو آن شود و با تصویب کنوانسیون در هیات دولت مهر تاییدی بر این گفته‌ها زده شد.

نظم ده با بیان این که بیش از یکسال از زمان اولین روز امضای کنوانسیون می‌گذرد، خاطرنشان کرد: در مرحله بعدی، لایحه الحاقی باید توسط نماینده و یا نمایندگان ایران در سازمان ملل متحد امضا شود و سپس برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارسال می‌شود.

وی گفت: با هماهنگی‌های انجام شده، فراکسیون حقوق معلولان در مجلس و رییس این فراکسیون آمادگی خود را برای تصویب آن در مجلس اعلام کرده است.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی در مورد مغایرت‌های موادی از کنوانسیون با قوانین داخلی کشور تصریح کرد: مغایرتی در این زمینه دیده نشده و اگر مغایرتی باشد، کشورها می‌توانند از حق تحفظ خود استفاده کنند.‌

نظم‌ده افزود: کار کارشناسی در وزارتخانه‌های امور خارجه و رفاه، سازمان بهزیستی و تشکل‌های غیردولتی به صورت مستمر انجام شده و چنین مغایرتی دیده نشد.

وی در برابر این گفته‌ که شنیده می‌شود یکی از مغایرت‌های پیش‌روی این کنوانسیون با قوانین داخلی کشور بحث پیشگیری از معلولیت‌ها بوسیله سقط جنین است، خاطرنشان کرد: کنوانسیون بر اساس تنوع فرهنگی، دینی و اعتقادی کشورها تدوین شده است. همچنین اجرا نکردن و یا حق تحفظ در بندهایی از آن به عنوان حقوق مسلم کشورها ذکر شده است.

معاون توانبخشی سازمان بهزیستی تصریح کرد: از سوی دیگر کشور ما نیز در بحث پیشگیری‌ از معلولیت‌ها به دنبال تصویب قانون جامع پیشگیری از معلولیت‌هاست که پیش‌نویس آن تدوین شده است و برای بحث مطرح شده (سقط جنین)، قطعا هماهنگی‌های لازم با مراکز و علمای دینی انجام می‌شود تا پس از تصویب و یا تایید آن‌ها اقدامات لازم صورت گیرد؛ اما در حال حاضر وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی در بحث پیشگیری از معلولیت‌های ژنتیکی اقداماتی را انجام می‌دهند که مغایرت زیادی با قوانین داخلی و یا جهانی ندارد.

• خبرگزاری دانشجویان ایران