شمعدانی | پایگاه اینترنتی معلولان ایران

نور چشمانی که در سایه بی توجهی کم فروغ می شود

زندگی کردن در دنیایی که جز سیاهی چیزی نمی بینی کاری بس سخت است، معلولیتی که در بسیاری مواقع می شود مانع بروز آن شد و والدینی که امروز فرزندانشان دچار نابینایی هستند افسوس می خورند که کاش تنبلی چشم فرزندانشان را زود درمان می کردند.
به گزار ش خبرنگار مهر، طبق آمار ارائه شده جهانی در هر ۵ ثانیه یک نفر به جمع افراد کم بینا اضافه می شود علاوه بر این در هر دقیقه نیز یک کودک نابینا متولد شده یا به جرگه نابینایان می پیوندد. این آمار هشداری جدی به جوامع است تا علاج واقعه قبل از وقوع کرده و از اضافه شدن حتی یک فرد به جمع معلولان جلوگیری شود.
بنا به آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO) در حال حاضر ۴۵ میلیون نابینا در دنیا وجود دارد و هر سال یک تا دو میلیون نفر به این آمار افزوده می شود.
این درحالی است که به طور متوسط، تخمین زده می شود که 2.5 تا ۳ درصد مردم دنیا معادل ۱۲۰ میلیون نفر به تنبلی چشم دچارند.
بنا به آمار آمبلیوپی نوعی اختلال در بینایی است که بیش از یک میلیون ایرانی به آن گرفتارند که در این راستا از ۱۵ سال پیش طرح پیشگیری از تنبلی چشم به صورت سالانه در ایران به اجرا درآمد و امسال نیز از اول آبان تا ۱۵آذر شاهد اجرای معاینات چشم پزشکی در کودکان زیر ۵ سال هستیم.
برای درمان تنبلی چشم، بعد از رفع علت زمینه ساز تنبلی (مثل اصلاح عیب انکساری یا رفع کدورت مسیر بینایی)، باید کودک را به استفاده از عینک وادار کرد. این کار معمولا با بستن چشم سالم برای هفته ها یا ماه ها صورت می گیرد.
آمبلیوپی نوعی کاهش بینایی است که هیچ نشان ارگانیک و واضحی در چشم یا در راههای عصبی بینایی از خود نشان نمی دهد شاید بتوان گفت در این بیماری نه پزشک چیزی می بیند و نه بیمار. تنبلی چشم ها زمانی آغاز می شود که چشم در دوره کودکی دید طبیعی پیدا نکند.
یک لحظه غفلت؛ یک عمر تاریکی
طرح پیشگیری از تنبلی چشم ۱۵ سال است که توسط سازمان بهزیستی اجرا می شود و همزمان با اول آبانماه اجرای این طرح در سراسر کشور آغاز شده است
در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع تنبلی چشم فرد دچار نابینائی مطلق یا کم بینائی شدید می شود که متأسفانه اندک نیستند افرادی که به علت سهل انگاری والدین در سن ۳ تا ۶ سال مورد معاینه قرار نگرفته اند و بینائی خود را از دست داده اند گزارش ذیل حاصل گفتگو با کسانی است که دچار تنبلی چشم شده اند.
خانواده ای که با سهل انگاری موجب نابینائی فرزندش شود در واقع زمینه مرگ سلامت او را فراهم کرده است.
بارها نام رسول تدینی را در رده قهرمانی وزنه برداری نابینایان دیده ایم و خبر پذیرفته شدن او را در مقطع کارشناسی ارشد امور اجتماعی شنیده ایم.
او را در یک صبح سرد پاییزی در اتاق روابط عمومی بهزیستی استان زنجان دیدم و او از علت نابینایی اش گفت و اینکه چگونه از اولین سالهای زندگیش از عینک استفاده می کرده و بی خبر از تنبلی چشم خود که نور دیدگانش را اندک اندک به یغما می برده است.
تدینی از رنگهای غیرقابل مفهوم و بی نام حرف می زند و از کنجکاوی دوستانی که از او می پرسیدند که چرا چشمانش با همه فرق می کند و او اصلاً نمی دانست این تفاوت از کجاست؟

وی می گوید: به سختی نوشته های روی تخته سیاه را می خواند و ناچار بود بیشتر گفته ها و نکته های کلاس را حفظ کند.
او از روزهای سخت تست زدن برای کنکور می گوید که زمان با سرعت نور می گذشت و او نمی توانست سئوالی را بخواند و پاسخ دهد.
رسول تدینی با همه مشکلات موجود بارها عضو شورای دانش آموزی استان زنجان و جزو گروه پیشتازان بوده و با نشریه اندیشه فردا در میان نشریه های شمال غرب برگزیده شده است.
او تأکید می کند اگر اندکی زودتر خانواده اش پی به تنبلی چشم او می بردند و به موقع معاینه می شد امروز دیگر مجبور نبود با ۳۰ درصد بینائی به آینده بنگرد.
می گوید عاشق رشته عمران بوده اما امروز به دلیل کم فروغ بودن چشمانش جامعه شناسی خوانده و معتقد است طبق گفته ابن خلدون جامعه شناسی نوعی مهندسی عمران است، مهندس عمران ساختمان می سازد و جامعه شناس جامعه را.
تدینی عضو هیئت مدیره نابینایان و یکی از بانیان کافی نت نابینایان است که امروز نقش مددکار انجمن نابینایان را نیز عهده دار است.
قهرمان وزنه برداری و دانشجوی کارشناسی ارشد هیئت نابینایان و کم بینایان استان زنجان می گوید حتماً به خانواده ها بگوئید که فردی که بر اثر حادثه عمدی نابینا شود دیه اش با یک فرد مرده یکسان است و خانواده ای که با سهل انگاری موجب نابینایی فرزندشان می شوند، چه جوابی به او خواهند داد.
آگاهی؛ کلید روشنایی
نمی توانی تصور کنی که با آن چشمان درشت سیاهش چگونه می توانست میهمان تاریکی باشد.
نمی توانی باور کنی پسری که امروز روبرویت نشسته و با اشتیاق از جانواران حرف می زند و از علاقه اش به جانور شناسی می گوید ، امروز می توانست یکی از هزار و۱۵۷ نابینای زنجانی باشد.
میرفرداد ۱۴ سال دارد و در کلاس اول راهنمایی درس می خواند و با افتخار می گوید معنی نامش شکوه عدالت است.
می گوید وقتی تلویزیون تماشا می کرد متوجه شده که نمی تواند صفحه تلویزیون را به خوبی ببیند و این آغاز تکاپوی خانواده بوده برای پی بردن به تنبلی چشم او.
مادر او سالهاست کارمند بهزیستی است و سالانه چشمان صدها کودک را معاینه می کند و امروز خداوند را شاکر است که به موقع پی به تنبلی چشم پسرش برده است. او معتقد است آگاهی کلید روشنایی است.
میرفرداد از روزهایی حرف می زند که چشم سالمش را می بست و ساعتها صفحات دفتر شطرنجی خود را رنگ می زد تا چشم تنبلش کمی به خود آید و فعالیتی کند.
او که روزهای اول تشخیص تنبلی چشمش از خوشحالی در پوست نمی گنجید که به زودی عینکی خواهد شد، با گذشت روزها وقتی رنگهای آبی و قرمز مداد رنگی خود را به خانه های دفترش می بخشید و به آنها رنگ می زد با خود فکر می کرد که اگر روزی نابینا شود دیگر هیچ رنگی برای او مفهومی جز سیاهی نخواهد داشت امروز او معتقد است اگر روزی فرزندی داشته باشد حتماً برای سنجش بینائی او به پایگاههای بهزیستی مراجعه خواهد کرد.
او می گوید: هرگز روشنی چشمان فرزندم را قربانی غفلت نخواهم کرد.
شایع ترین علت نابینائی یک چشمی تنبلی چشم است
شایع ترین علت نابینائی یک چشم تنبلی چشم است و تنها راه پیشگیری از تنبلی چشم تشخیص به موقع است
شیوع تنبلی چشم در جهان۲ تا ۵ درصد است و شیوع اختلالات بینائی در گروه سنی ۴ تا ۶ سال در ایران ۴/۱ درصد است ، تحقیقات نشان می دهد که تنبلی چشم شایع ترین علت نابینائی یک چشمی در افراد زیر ۲۰ سال است.
معاون امور فرهنگی و پیشگیری بهزیستی استان زنجان می گوید: اگر کودک شما به کاهش دید در یک یا هر دو چشم دچار شده است، به نحوی که حتی پس از استفاده از عینک به منظور برطرف شدن عیوب انکساری یا حتی انجام عمل جراحی، به منظور برطرف شدن عیوب ساختمانی چشم بازهم دید او کامل نشده و مانند سایر افراد قادر به دیدن نیست، چشم او تنبل شده است.
گل نساء آقامحمدی افزود: رشد و تکامل مرکز بینائی در مغز، از دوران جنینی تا حدود ۱۰ سالگی ادامه دارد اما حداکثر سرعت رشد آن تا ۳ سالگی است.
وی با اشاره به نتیجه تکامل دستگاه بینائی، اظهار داشت: در این مدت دید واضح و کامل است و بخصوص در ۳ سال اول زندگی هر عاملی که باعث اشکال دید در یک یا هر دو چشم کودک شود رشد و تکامل دستگاه بینائی را متوقف می سازد و در نتیجه باعث کاهش میزان بینائی کودک می شود.
وی ابراز داشت: چشمی که از نظر ظاهر کاملاً طبیعی است ممکن است از بینائی کامل و طبیعی نباشد در صورتی که اشکال دید کودک قبل از ۵ سالگی تشخیص داده شود و تحت درمان قرار گیرد درمان چشم کودک قطعی است.
معاون امور فرهنگی و پیشگیری بهزیستی استان زنجان گفت: شایعترین عوامل ایجاد کننده تنبلی چشم شامل نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم است که اگر دید هر دو چشم بسیار کم باشد و اگر تفاوت دید هر دو چشم زیاد باشد ، چشم ضعیف نمی تواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت کندو دچار تنبلی می شود.
گل نساءآقا محمدی افزود : دومین عاملٰ، اشکالات مادرزادی در ساختمان چشم ، مانند آب مروارید و پایین افتادگی پلک است که باعث می شود چشم نتواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت کند و به تدریج دچار تنبلی می شود.
وی ادامه داد: سومین عامل لوچی یا انحراف چشم است که می تواند باعث دوبینی شده و در نتیجه تصویر واضحی روی شبکیه چشم تشکیل نشود، بدین ترتیب مغز به تدریج برای حذف دوربینی تصویر چشم منحرف را حذف کرده و تنبلی چشم ایجاد خواهد شد.
وی افزود: تنها راه پیشگیری از تنبلی چشم تشخیص به موقع عوامل ایجاد کننده آنهاست واز آنجا که بسیاری از این عوامل برای خانواده ها ناشناخته است، چشم همه کودکان باید حداقل ۳ بار قبل از دبستان در زمانهای مختلف معاینه شود.
تحقیقات پزشکی نشان می دهد که چشمان برخی کودکان، با آنکه سالم به نظر می رسند اما از سلامتی و دید کافی برخوردار نیستند. رشد و تکامل مرکز بینایی در مغز از دوران جنینی تا حدود ده سالگی ادامه دارد ، اما حداکثر سرعت رشد آن تا سه سالگی است.
چشم پزشک ممکن است برای اصلاح عیب انکساری چشم (نزدیک بینی، دوربینی یا آستیگماتیسم)، عینک تجویز نماید. اگر عینک به تنهایی باعث بهبود بینایی نشود، بستن چشم سالم هم لازم خواهد بود.
استثنائا در مواردی که تنبلی چشم ناشی از انحراف چشم باشد، درمان تنبلی چشم معمولا پیش از جراحی برای اصلاح انحراف چشم صورت می گیرد و بستن چشم غالبا پس از جراحی نیز ادامه می یابد.
اگر تنبلی چشم درمان نشود، کاهش بینایی جدی و دائمی در چشم تنبل رخ می دهد، دید سه بعدی از بین می رود و اگر چشم سالم بیمار شود یا به آن آسیبی برسد، ممکن است فرد تا آخر عمر از بینایی ضعیف رنج ببرد.

والدین نقش مهمی در تشخیص و درمان تنبلی چشم کودک خود دارند. چشم پزشک می تواند والدین را درباره نحوه درمان تنبلی راهنمایی کند اما مسئولیت انجام درمان اصلی بر عهده والدین است.
هر کودکی از بستن چشم سالم خود امتناع می ورزد؛ زیرا برای دیدن اشیا به چشم سالم خود وابسته است اما والدین باید کودک خود را برای انجام آنچه که به نفع اوست، تشویق و حتی وادار نمایند.
درمان تنبلی چشم باید هر چه زودتر شروع شود. بهتر است هنگامی که برای اولین بار چشم کودک بسته می شود، علت این کار برای او توضیح داده شود. همچنین بهتر است که ابتدا با بستن چشم عروسک، نحوه بستن برای کودک به نمایش گذاشته شود.
چناچه کودک دبستانی یا پیش دبستانی است، حتما درباره بستن چشم برای معلم وی توضیح لازم داده شود. برای تشویق کودک به انجام فعالیت های روزانه و توضیح درباره وضعیت وی به همکلاسی هایش، راهنمایی معلم مفید است.
مدت زمان بستن چشم کودکان متفاوت است. به عنوان یک اصل کلی: هر چه سن کودک کمتر و شدت تنبلی چشم وی کمتر باشد، درمان او سریع تر انجام خواهد شد. بهتر است بستن چشم تا زمانی که دید هر دو چشم یکسان شود ادامه یابد.
معمولا بستن چشم، بینایی را بهبود می بخشد، اما انحراف چشم ها را تغییر نمی دهد .هنگامی که بینایی در هر دو چشم خوب شد و یا به سطح ثابت و قابل قبول رسید، چشم پزشک می تواند برای تصحیح انحراف چشم ها ، درمان مناسب را که اغلب جراحی است تجویز نماید.

منبع : خبرگزاری مهر