شمعدانی | پایگاه اینترنتی معلولان ایران

هوش مصنوعی (AI) با پیشرفت های سریع در فناوری و کاربردهای بالقوه آن در صنایع مختلف، موضوعی داغ در سال های اخیر بوده است. یکی از زمینه‌هایی که هوش مصنوعی می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد، افزایش دسترسی و استقلال برای افراد دارای معلولیت است. این مقاله نقش هوش مصنوعی را در این زمینه بررسی می‌کند و در مورد مزایا و چالش‌های بالقوه آن بحث می‌کند.
هوش مصنوعی این پتانسیل را دارد که شیوه تعامل افراد دارای معلولیت با دنیای اطراف خود را متحول کند. به عنوان مثال، دستگاه‌های مجهز به هوش مصنوعی می‌توانند به افراد مبتلا به اختلالات بینایی کمک کنند تا راحت‌تر در محیط اطراف خود حرکت کنند. عینک‌های هوشمند مجهز به فناوری هوش مصنوعی می‌توانند محیط اطراف کاربر را تجزیه و تحلیل کنند و بازخورد صوتی را در زمان واقعی ارائه دهند و به او کمک کنند از موانع دوری کنند و با خیال راحت به مقصد برسند. به طور مشابه، اپلیکیشن‌های مجهز به هوش مصنوعی می‌توانند با تبدیل زبان گفتاری به متن یا زبان اشاره به افراد مبتلا به اختلالات شنوایی کمک کنند و ارتباطات را در دسترس‌تر کنند.
علاوه بر افزایش تحرک و ارتباطات، هوش مصنوعی همچنین می‌تواند کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت را با ایجاد استقلال بیشتر در فعالیت‌های روزانه بهبود بخشد. به عنوان مثال، سیستم‌های اتوماسیون خانگی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند به افراد دارای معلولیت جسمی اجازه دهند تا با استفاده از دستورات صوتی یا یک برنامه تلفن هوشمند، امکانات مختلف محیط خانه خود مانند نور، دما و لوازم خانگی را کنترل کنند. این می تواند به کاهش نیاز به کمک مراقبین کمک کند و احساس استقلال را تقویت کند.
علاوه بر این، هوش مصنوعی می تواند نقش مهمی در آموزش و اشتغال افراد دارای معلولیت داشته باشد. پلتفرم‌های یادگیری تطبیقی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند تجربیات یادگیری شخصی‌سازی شده متناسب با نیازهای منحصربه‌فرد هر دانش‌آموز را ارائه دهند و به آنها کمک کنند بر موانع آموزش غلبه کنند. 
در محیط شغلی، ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند به کارمندان دارای معلولیت کمک کنند تا وظایف خود را به نحو احسن انجام دهند، مانند استفاده از نرم‌افزار گفتار به نوشتار برای افراد مبتلا به نارساخوانی یا ارائه ترجمه بلادرنگ زبان برای افراد دارای اختلالات شنوایی.
علیرغم مزایای بالقوه بی‌شمار هوش مصنوعی برای افراد دارای معلولیت، چالش‌ها و نگرانی‌هایی نیز وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. یکی از نگرانی‌های اصلی، پتانسیل هوش مصنوعی برای تداوم تعصبات و تبعیض‌های موجود است. سیستم های هوش مصنوعی بر روی مجموعه داده های بزرگ آموزش داده می شوند و اگر این مجموعه داده ها حاوی اطلاعات جانبدارانه باشند، سیستم هوش مصنوعی ممکن است به طور ناخواسته این سوگیری ها را تقویت کند. برای مثال، نشان داده شده است که فناوری تشخیص چهره در شناسایی دقیق افرادی با رنگ پوست تیره‌تر یا ویژگی‌های صورت خاص مشکل دارد، که می‌تواند منجر به رفتار ناعادلانه یا طرد افراد دارای معلولیت شود.
چالش دیگر این است که اطمینان حاصل شود که فناوری های هوش مصنوعی برای همه افراد دارای معلولیت در دسترس و مقرون به صرفه هستند. بسیاری از دستگاه ها و خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی ممکن است گران باشند، که ممکن است آنها را برای کسانی که منابع مالی محدودی دارند دور از دسترس قرار دهد. 
علاوه بر این، برخی از فناوری‌های هوش مصنوعی ممکن است با دستگاه‌های کمکی موجود سازگار نباشند یا برای افراد دارای انواع خاصی از ناتوانی‌ها قابل دسترسی نباشند، که تأثیر بالقوه آنها را بیشتر محدود می‌کند.
برای مقابله با این چالش‌ها، برای توسعه‌دهندگان، سیاست‌گذاران و سایر ذینفعان ضروری است که با هم کار کنند تا اطمینان حاصل کنند که فناوری‌های هوش مصنوعی با در نظر گرفتن قابلیت دسترسی و فراگیر طراحی شده‌اند. این شامل ترکیب دیدگاه‌ها و تجربیات متنوع در فرآیند توسعه می‌شود و همچنین اطمینان از اینکه سیستم‌های هوش مصنوعی برای استفاده توسط افراد دارای انواع ناتوانی‌ها آزمایش و تایید می‌شوند. علاوه بر این، باید تلاش هایی برای ارتقای مقرون به صرفه بودن و دسترسی به فناوری های هوش مصنوعی، از جمله از طریق یارانه ها یا مشارکت های دولتی و خصوصی صورت گیرد.
در نتیجه، هوش مصنوعی این پتانسیل را دارد که دسترسی و استقلال را برای افراد دارای معلولیت به میزان قابل توجهی افزایش دهد و فرصت‌های جدیدی برای تحرک، ارتباطات، آموزش و اشتغال ارائه دهد. با این حال، پرداختن به چالش ها و نگرانی های مرتبط با هوش مصنوعی برای اطمینان از اینکه مزایای آن به طور عادلانه و فراگیر تحقق می یابد، بسیار مهم است. با همکاری یکدیگر برای توسعه و پیاده سازی فناوری های هوش مصنوعی که در دسترس، مقرون به صرفه و عاری از تعصب هستند، می توانیم به ایجاد جامعه ای فراگیرتر کمک کنیم که در آن همه افراد، صرف نظر از توانایی هایشان، بتوانند پیشرفت کنند.